Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
sensie,upadkiemczłowiekawobecjegorelatywnegoprymitywizmu,skoro
wpływanauczucia,źródłojegopsychiki,alekiedydotyczyporządkuzewnętrz-
nego,zachowujepewnewyposażenie[outillage]materialneispołecznepełnej
nowoczesności”43.
OrtegayGassetmatunamyślinietylkorodowitychtubylców,aletakże
tych,którzypochodzązkolonizacjiiemigracjieuropejskiej.Wszyscyonire-
prezentująinneΠodrośla”(retoños)EuropywAmeryce,stąd,abyosiągnąćdoj-
rzałość,swojąautochtoniczność,powinniprzestrzegaćwytycznycheuropej-
skichojców.OrtegayGassetjesteuropocentrycznyizanaturalnyuważabliski
związekmiędzyHiszpaniąijejbyłymikoloniami:Πdziękiniepodległościludów
środkowo-ipołudniowoamerykańskichprzygotowaliśmynowyskładnikdo
szybszegodziałaniawhistoriiplanety:rasęhiszpańską,Hiszpanięwiększąod
tejprowincji,którąjestnaszPółwysep”44.Mamytutajukrytąkoncepcjęhispa-
nidad.
EfektemwykluczeniaAmerykibyłoteżodrzucenierodzimychtradycji
przezdominująceelitylatynoamerykańskie,którepostrzegająmetysażjako
przeszkodę,jakocoś,cotrzebaprzezwyciężyć.Świadectwemtegojestznane
zestawienieΠcywilizacja-barbarzyństwo”wspomnianegoSarmiento45.Autor
Facundauważa,żegeografiaiklimatdeterminującharakterbarbarzyński,
gwałtowny,irracjonalnyiautorytarnyczłowiekaamerykańskiego.Ztymde-
terminizmemmożnawalczyć,narzucającracjonalneformypolityczneispo-
łeczne,wpisanewemancypacyjnąteleologię.Aletakieideeniesądostępne
wAmeryce,dlategoLatynosipodróżują,abyznaleźćwzorydonaśladowania.
PodczasswojegopobytuweFrancji,Sarmiento,spacerującpoParyżu,docho-
dzidonastępującejkonstatacji:
IdeeimodyFrancji,jejludzieijejpowieści,sądzisiajmodelemiwzoremwszystkich
innychnarodów;izaczynamwierzyć,żeto,conasuwodziwszędzie,to,żewierzymy
imitacji,niejesttylkotąaspiracjąnaturyludzkiejzbliżeniasiędotypudoskonałego,że
znajdujesięwniejsamejirozwijasięmniejwięcejwedługokolicznościkażdegoludu46.
WpierwszejczęściprzytoczonegofragmentuSarmientouznaje,żeFrancja
jestΠmodelemiwzorem”dlanarodówposzukującychupragnionejnowocze-
sności.Aleinteresującajestdrugaczęśćtegofragmentu,gdzieSarmientonatu-
ralizujedostępdonowoczesnościpoprzezimitację.Sarmientochcepowiedzieć,
żedostępdonowoczesnościpoprzezkopiowanieniejestwłasnąmarginalizacją,
___
___
___
___
___
43Tamże,s.168.
44Tamże,s.48.
45D.F.Sarmiento,Facundo.Civilizaciónybarbarie,Caracas1977[1wyd.1845];wyd.polsko-
języczne:tenże,Facundo.Cywilizacjaibarbarzyństwo(wybór),przeł.M.Ziętara,Warszawa1996.
46D.F.Sarmiento,ViajesenEuropa,AfricayAmérica,BuenosAires1981,s.138-139.
25
