Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
aleczymśoczywistymdlanaturyludzkiej.Sarmientoniemówiokopiowaniu
duchanowoczesnego,gdyżbędącpodwpływemfilozofiiidealistycznej,poj-
mowałgojakoesencjętranshistoryczną.To,conależykopiować,topowieści,
modyiideeFrancji,innymisłowy,jejnowoczesneinstytucje.Rzeczwtym,że
takieΠprzenoszenie”ideizFrancji,AngliiczyNiemiec,krajów,gdzieproces
modernizacjibyłściślezwiązanyzbudowąnowoczesnychnarodówipaństw,
nawyjątkowoniestabilnygruntAmerykiŁacińskiej,niemogłoprzynieśćspo-
dziewanychrezultatów.JakzauważaOrtiz:
Tanieprzekonującaimitacjatego,cosięΠtam”działo,miałajakoodpowiednikniemożli-
wośćpełnegozakorzenieniasięwAmeryceŁacińskiejnowoczesnychinstytucji.Insty-
tucjepolityczne,organyustawoweikapitalistycznaekonomiabyłypostrzeganejako
niekompatybilneztradycyjnymdziedzictwem.Podróżdoziemtakobcych,nieprzyja-
znych,odwodziłaodpoczątkowychplanów.TymsamymjestwAmeryceŁacińskiej,
zwłaszczapodkoniecXIXinapoczątkuXXwieku,głębokipesymizmwstosunkudo
nowoczesności47.
WizjanegatywnametysażuzaczynasięzmieniaćnapoczątkuXXwieku,
kiedydrogętorujesobiepogląd,żemetysażjestczymś,cojestprzypisanedo
tożsamościkażdegonarodu-państwa.ΠTareorientacjamyślilatynoamerykań-
skiej-piszeOrtiz-korespondujezgłębokimitransformacjamispołeczeństwa:
reformąrolną,efektywnymprojektemrewolucjiprzemysłowej,urbanizacją,
racjonalizacjąaparatupaństwa,redefinicjąpojęciapracy”48.Ztymizmianami
wprowadzasięteżpojęcierozwoju,którepozwalazerwaćzwcześniejszym
pesymizmem.Lata30.,40.i50.XXwiekucharakteryzujenadziejanarozwój
itransformacjęspołeczną.Wyrazemtegosąrozmaiteprojektyrozwojowe
ilegitymizacjakulturypopularnej,wcześniejpostrzeganejjakonegatywna.
JednaknapoczątkuXXwieku,chociażmiałymiejsceprocesymodernizacji
literackiej,nowoczesnośćwciążbyłaaspiracją.Trzebabyłoczekaćdodekadlat
70.i80.,abywkrajachAmerykiŁacińskiejpojawiłysię,opartenaprzemyśle
kulturowym,realneelementynowoczesności.Zasprawąreartykulacjitradycji
dokonujesięwyłomwdotychczasowejdychotomiitradycyjne/nowoczesne49.
Kontekstglobalizacjipowodujejednak,żenowoczesnośćjużniezamykasię
wgranicachnarodowych,alestajesię,jaktookreślaOrtiz,nowoczesnością-
światem,wktórejzwiązekmiędzynowoczesnościąanarodemjestcoraz
słabszy:
Naródinowoczesnośćbyłyruchami,którewkontekścielatynoamerykańskimmasze-
rująutopijnierazem.Istniejąmiędzynimiróżniceczasowe,zasadniczomożnajeroz-
___
___
___
___
___
47R.Ortiz,AméricaLatina.Delamodernidadł,dz.cyt.,s.50.
48Tamże,s.52-53.
49Zob.Modernidadesindígenas,eds.P.Pitarch,G.Orobitg,Madrid-Frankfurt2012.
26
