Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zdolnypublicysta,krytykliterackiidramaturg,aprzede
wszystkimwybitnypisarzpowieścihistorycznych,jakim
byłbezwątpieniaTeodorJeske-Choiński,naraziłsię
postępowejkrytycejeszczewinnysposób.Nie
przestrzegającbowiempanującychw„oświeconej”
literaturzecharakterystycznychdlaniej„standardów”,
ośmielałsiętworzyćnietylkodlapolskichczytelników,
lecztakżedla„obcych”.Piszącswepowieściwymierzone
ideowoprzeciwwspółczesnemuświatu(byłyone
tłumaczonenawielejęzykówobcychicieszyłysiędużą
poczytnością),reprezentowałwnichjednocześnie
zpowodzeniemprawdziwego,zdrowegoeuropejskiego
ducha.Przejawiałosiętowpodejmowanejprzezniego
tematyce,traktującejonajważniejszychwydarzeniach
wdziejacheuropejskiejcywilizacjichrześcijańskiej:
zwycięskiegomarszureligiichrześcijańskiejw
Imperium
Romanum
(wepoceWiekówStarych),tragicznego
wskutkachkonfliktumiędzypapiestwemacesarstwem
(wepoceWiekówŚrednich)orazcałkowitegoupadku
świętegoporządkustarejEuropyspowodowanegoprzez
pożogętzw.„wielkiejrewolucjifrancuskiej”(wepoce
WiekówNowych).Ponadtotworzącniejako„wopozycji”
doswegonajwiększegorywala(iosobistegoprzyjaciela
zarazem),jakimbyłHenrykSienkiewicz,niepisałon„ku
pokrzepieniuserc”ibezporównaniawiększąodniego
wagęprzywiązywałdozgodnościtreściswychdzieł
zfaktamihistorycznymi.Dlategoteżstwierdzićnależy,
iżów„europejski”wymiartwórczościJeske-Choińskiego
współistniejewdoskonałejharmoniizwymiarem
„narodowym”wpolskiejliteraturze,któregogłównym
przedstawicielembyłniektoinny,jakwłaśnieHenryk
Sienkiewicz.Niemniejjednakztegowłaśniewzględu,
iżnieograniczałsięondoporuszaniaproblemów
wyłącznie„zwłasnegopodwórka”2,jegospuścizna
beletrystycznajestdodniadzisiejszegobezcennadla
pokoleńeuropejskichrzymskichkatolików.
