Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wramachowejspuściznynajwiększąizarazem
nieprzemijającąwartośćposiadająpowieścihistoryczne,
któreprzyniosłyJeske-Choińskiemuogromnąpopularność.
Pierwszewkolejnościbyłydwiegenialneksiążkizczasów
starożytnegopogańskiego
ImperiumRomanum
,opisujące
straszliwąwalkętoczonąprzezwyznawcówChrystusa
(wperspektywiekilkustulecizwycięską)zjednejstrony,
zestronnikamiporządkurzymskiegobroniącymiswych
„bogównarodowych”przed„wschodnimzabobonem”
–zestronydrugiej.Pierwszaznichto
Gasnącesłońce.
PowieśćzczasówMarkaAureliusza
(1895),natomiast
drugato
OstatniRzymianie.Powieśćzczasów
TeodozjuszaWielkiego
(1897)3.Niestety,obydwatedzieła
niespotkałysięanizprzychylnością,anitymbardziej
zezrozumieniemkrytyki.Przeciwichautorowi(który
uważanybyłprzecieżpowszechnieza„zawodowego
klerykała”!)wysuniętozarzut,iż„wysławiawnich
czcicielibóstwpogańskich”,azwycięstwo
chrześcijaństwasprowadzadogry„zwyczajnych
namiętnościludzkich,zpobudkaminajpospolitszymi
inajniższymi”.Niktzowychurzędnikówpióraniemógł
pojąć,wjakisposóbów„klerykał”mógłprzyjąćpostawę
„wolnomyśliciela”iprzedstawiaćniektórych
prześladowcówchrześcijanjakoprawychiszlachetnych
ludzi,wiernychswejojczyźnieiswoimbogom.Dlaczego
niemógłpojąć?Albowiemżadenznichniewyznawałtak
pokornie,szczerzeigłębokowiarywBogaTrójjedynego,
jakTeodorJeske-Choiński.Atylkotakiczłowiekbył
wstaniezrozumiećizaakceptowaćoczywistyfakt,
żechrześcijaństwoukształtowałosięnafundamentach
rzymskiegoprawaigreckiejfilozofii,iztegowłaśnie
powodutakwielezawdzięczaonotym,jakpisałErnest
Jünger,„pobożnympoganom”,wśródktórych
cinajznamienitsinawielelatprzednadejściem
Zbawiciela(np.PlatonczyArystoteles)zaliczali
„wielobóstwozeswoimiopowieściaminiemoralnymi...
