Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Powojenneotwarcie–rząd,terytorium,ludność
Podtrzymalijednakwcześniejszestanowiskowkwestiigranicwschodnichiorgani-
zowaniapaństweuropejskichnazasadachfederacyjnych.Pobezowocnychpróbach
nakłonieniapolskiegogabinetudozmianydecyzjirządbrytyjskimiałkontynuować
swojąinicjatywęnawłasnąrękęiodpowiedzialność.
PierwszegodniaobradkonferencjiteherańskiejJózefStalin,przedstawiającwłas-
nyprogrampowojennegobezpieczeństwa,podniósłpostulatprzesunięciapolskiejgra-
nicynalinięOdryjakosłusznyizasługującynaprzyjęcierównieżprzezzachodnich
aliantów.RooseveltiChurchill,uznającZSRRzagwarantasystemubezpieczeństwa
wEuropieŚrodkowo-Wschodniej,poparlitępropozycję.ZinicjatywyChurchilla
dyskutowanorównieżsprawęgranicywschodniej.Onteżzaproponował,abykonfe-
rencjaprzyjęłapostanowienie,żesiedzibapaństwainarodupolskiegopowinnaznaj-
dowaćsięmiędzytakzwanąliniąCurzonaaliniąOdryzwłączeniemwskładPolski
PrusWschodnichiprowincjiopolskiej.Roosevelt,uznającpierwszeństwoWielkiej
BrytaniiiZSRRwregulowaniuspraweuropejskich,przyjąłpropozycjęChurchilla
milczeniem.NatomiastStalinodniósłsiędoniejpozytywnie,zgłaszającjednakże
postulatprzyłączeniadoZSRRpółnocno-wschodniejczęściPruszKrólewcem.
ZeswojejfilozofiiwsprawiepolskiejChurchillzwierzałsięEdenowi.Wdepeszy,
przesłanej7stycznia1944r.doLondynuzuzdrowiskowejmiejscowościwMaroku,
pisał:
WżadnymwypadkuniemożewchodzićwgręnaszespieraniesięzRosją,oileby
[...]propozycje[teherańskie][...]byłyodrzucone[przezrządpolski].Rozważającfakt,
żeRosjazapewnestraciłatrzydzieścimilionówobywateliwdwupustoszącychjąwoj-
nachostatnichdwudziestupięciulat,maonaprawo,jakrównieżśrodki,bywłaściwie
zabezpieczyćswojegranicezachodnie[...].PonadtobezrosyjskicharmatPolskabyłaby
zniszczonaalbosprowadzonadostanuniewolnictwaiwymazanajakonaród.Teraz,
dziękiswymzaletomiswejpotędze,rosyjskiearmiewyzwalająPolskęwsytuacji,gdy
niebyłybytegowstanieuczynićżadneinnesiłynaświecie.Polsceprzeznaczonajest
terazpozycjawielkiego,niepodległegopaństwawsercuEuropy,zpięknymwybrzeżem
morskimilepszymterytoriumaniżelionamiałakiedykolwiekprzedtem.JeżeliPolska
tegonieprzyjmie,BrytaniauwolnisięcałkowicieodswychzobowiązańwobecPol-
skiiosiągnienawłasnąrękęporozumieniezSowietami[...].Niesądzę,byśmymogli
stworzyćimjakiekolwieknadziejenadalszenaszepoparcielubuznanie,oileniepoprą
zcałegosercadecyzjipodjętychprzeznasinaszychsowieckichsojuszników.Byliby
bardzonierozsądni,wyobrażającsobie,żezamierzamyrozpocząćnowąwojnęzRosją
zpowodupolskiegofrontuwschodniego.Narody,któreokazałysięniezdolnedoobrony
swegokraju,musząprzyjąćrozsądnąmiaręwskazówekpostępowaniazestronytych,
którzyjeuratowaliiktórzyoferująimperspektywyrzeczywistejwolnościiniepodle-
głości
17
.
Wdeklaracjiopublikowanej14stycznia1944r.rządpolski,uchylającsięodwy-
raźnejodpowiedzinaradzieckiepropozycje,zwróciłsiędoUSAiWielkiejBrytanii
57
