Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UPODSTAWUSTROJOWEGOPRZEWROTU
PoodstąpieniuprezydentaBenešaodkoncepcjikonfederacyjnychnarzecztrój-
stronnegosojuszuPolska-ZSRR-Czechosłowacjagen.WładysławSikorskiszukał
poparciadlawłasnychprojektówuprezydentaRoosevelta.Wgrudniu1942r.udał
siędoUSA.Tutajjednakniemógłgoniespotkaćzawód,ponieważamerykańskie
ocenyZSRRiprzyszłychznimstosunkówbyłyodmienne.
PodwrażeniemzwrotuwbitwiestalingradzkiejiwiązanychzZSRRnadziei
równieżnapokonanieJaponiiwUSAzaczętosięorientowaćnaścisłąwspółpracę
zrządemradzieckimwzakresieorganizacjipowojennegoładuświatowego.Również
memorandumDepartamentuStanuz9grudnia1942r.,przygotowanewzwiązku
zwizytągen.WładysławaSikorskiego,reprezentowałotakąwłaśnieorientację.Wy-
rażanownimnadzieję,iżZwiązekRadziecki,wyzbywającsięniechęciwobecświata
kapitalistycznego,wewłasnyminteresiebędzieskłonnywspółpracowaćnaszczerych
irzeczowychpodstawachwplanowaniupokojowejiustabilizowanejEuropy.Memo-
randumprzestrzegałorównocześnieprzedutratąszansynatakąwspółpracę,jeślirząd
radzieckinnabierzeprzekonania,iżpropozycjewsprawieorganizacjipowojennejEu-
ropyŚrodkowo-Wschodniejodzwierciedlajądążeniedoutworzeniałańcuchapaństw
buforowychlubkordonusanitarnego,izolującegoZwiązekRadzieckiodEuropy
15
.
PoprzestudiowaniumemoriałówWładysławaSikorskiego,którymistarałsięon
pozyskaćRooseveltatakżedlanpowojennejwalkizanarchiąikomunizmemwEu-
ropie”,DepartamentStanuocenił,iżsąonensformułowanewduchuskrajnegona-
cjonalizmuizawierająjedyniedelikatnąuwagęopolskichplanachmiędzynarodowej
współpracy”
16
.Poprzychylnym,choćniewiążącymprzedyskutowaniupostulatów
SikorskiegowsprawieprzyszłegoprzesunięciagranicPolskinazachódRoosevelt
zachęcałdoszukaniaporozumieniazeZwiązkiemRadzieckim.Natomiastpodsekre-
tarzstanuWellesprzestrzegałpolskiegopremieraprzedpróbamimontowaniaanty-
radzieckiegoblokuwpostacinkordonusanitarnego”,czylitakpomyślanymiplanami
konfederacjipaństw.
PozerwaniustosunkówdyplomatycznychprzezZSRR(kwiecień1943)szcze-
gólniewLondynienarastałaobawaocharakterprzyszłejwładzywPolsce.Premier
Churchill,chcączapobiecewentualnemuutworzeniuwMoskwieproradzieckiego
przedstawicielstwapolskiego,wiosną1943r.podjąłenergicznedziałania.Wpoli-
tycebrytyjskiejzaczętopostrzegaćkoniecznośćzmianystanowiskarządupolskiego
wsprawiegranicwschodnichjakowarunekprzezwyciężeniarozbieżnościpolsko-ra-
dzieckich.Eksperciidyplomaciproponowaliprzyjąćrobocząformułę,wedługktórej
granicawschodniamiałabyprzebiegaćwzdłużliniiCurzona,anazachodzieipółnocy
PolskaobejmowałabycałyGórnyŚląsk,GdańskiPrusyWschodnie.Wramachprzy-
gotowańdozbliżającegosięwewrześniu1943r.spotkaniaalianckichprzywódców
ministerEdenprzystąpiłdoszczegółowychrozmówzestronąpolską.
PremierStanisławMikołajczyk(odlipca1943r.)iministersprawzagranicz-
nychTadeuszRomerzaswegłównezadanieuznalinawiązaniestosunkówzZSRR.
56
