Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie-MikołajOlszewski
21
rzystaćzwiecznychzasad,aleniewyłącznieznich.Dwiepierwszeewentualności
majątrudnedozaakceptowaniakonsekwencje.Gdybyśmybowiemuznali,że
poznaniepewnetopoznaniewyłączniewwiecznychzasadach,bezżadnegokon-
taktuzrzeczamizewnętrznymi,toznikłabyróżnicamiędzypoznaniemrozumo-
wym,naturalnym,aobjawieniem;apoznaniewSłowienieróżniłobysięniczym
odpoznaniaświatazewnętrznego.TakatezawedługAugustyna,jeżeliuzupełnisię
jąoprzekonanie,żeświatideijestniedostępnyczłowiekowi,prowadzidoscepty-
cyzmu.
Zkoleiuznanie,żewpoznaniuludzkimwiecznezasadywogóleniebiorą
udziałuiżezatrzymujesięononapoziomiedziełBoga,rodzinastępującetrudno-
ści:popierwsze,jeżeliprzeztedziełarozumiemyogółstworzeń,toideeBożenie
majążadnegoszczególnegoudziałuwpoznaniu,odróżniającegotędziedzinęod
innych.Jeżelizaśmasiętunamyślidziałaniełaski,towracawcześniejszatrudność
przeciwwyłącznościpoznaniawwiecznychzasadach(każdepoznaniepochodziło-
byzłaski,zatempoznanierozumowenieróżniłobysięodobjawionego).
ZawłaściweBonawenturauznajestanowiskotrzecie,wmyślktóregodopozna-
niapewnegoideesąkonieczne,aleniewystarczające.TwierdzenietoBonawentura
uważazawłaściweodczytaniekoncepcjiAugustyna.Wistociestanowiskotoskła-
dasięzdwóchtez.Popierwsze,stwierdzasięwnimwyraźnie,żewiecznezasady
sąkoniecznedopoznaniapewnego.Tatezamadwauzasadnienia,które-uprasz-
czając-możnaokreślićjakoplatońskieiaugustyńskie.Wedługpierwszegoczło-
wiekbezpomocyideiniejestwstaniepoznaćniczegowsposóbpewny,ponieważ
samjakopodmiotpoznanianiejestnieomylny,aprzedmioty,którepoznaje,są
zmienne.Interwencjaideiwprocespoznaniadajeczłowiekowinieomylność,
arzeczom-niezmienność.ZkoleiAugustynrozróżniałwrozumieczłowiekadwie
władze,wyższąiniższą,igłosił,żewładzaniższaniejestwstaniepoznaćniczego
wsposóbpewnybezpomocywyższej.RozumwyższyjestobrazemBogawczło-
wieku,więcwnimczłowiekłączysięzwiecznymizasadami.
Drugatezazawartawtymstanowiskudotyczypoznaniarzeczywnichsamych,
możnajezpowodzeniemokreślićjakopoznanieempiryczne.Bonawenturatwier-
dzi,żeczłowiekwstaniedoczesnymmusi,poznając,wychodzićwłaśnieodtego
poznania(ononależydoaugustyńskiegorozumuniższego).Rozumwyższy,wiecz-
nezasady,pojawiasięjakodrugi,nadającaktomniższegopewność.Istotnąrolę
wcałejkwestiipełnidokładniejszeokreślenierelacjimiędzypoznaniemempirycz-
nymipoznaniemidei,czylimiędzyrozumemniższymiwyższym.Relacjeprzed-
stawiająsięodmienniewzależnościodtego,czybierzemypoduwagęczłowieka
wstanierajskiejniewinności,czyczłowiekaupadłego-takiegojakmysami,żyjącego
wdoczesności,czywreszciezbawionych.Zasadniczekryteriumrozróżnianiaudziału
iformposzczególnychpoznańBonawenturazaczerpnąłzListudoKoryntianśw.
Pawła(13,12),chodzimianowicieopoznanieczęściowe(inparte)iprzezzagadki
