Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie-MikołajOlszewski
27
naniuodwielkichsummtrzynastowiecznychAleksandrazHales,Tomasza
zAkwinuczyHenrykazGandawy,mianowiciezasummęomaksymalnymstop-
niusyntezyzbudowanąwokółjednegozagadnienia-Trójcy-anieprzezzesta-
wienieanalizposzczególnychproblemówteologicznych.
Wliteraturzescholastycznejpróbataka,realizowanaponadtowformiekwe-
stii,jestczymśrzadkim(dozupełnieinnegogatunkunależątakiekrótkiewykłady
podstawteologii,jakBreviloquiumsamegoBonawenturyczyCompendiumtheolo-
giaeTomasza).WłaściwiepodpewnymiwzględamiOtajemnicyTrójcysąnajbar-
dziejzbliżonedoMonologionuAnzelmazCanterburyorazDeTrinitateRyszarda
zeświętegoWiktora.Obydwatedziełasączęstoitowkluczowychmomentach
cytowaneprzezBonawenturę.SpośródwszystkichpracwcześniejszychDeTrini-
tateRyszardawydajesięnajbliższedziełuBonawentury,zwłaszczakwestiemetody
-rozumowejanalizyTrójcy23-orazideapowiązaniaatrybutówzesobą24.Jed-
nakżerównieżodtychdziełróżnijekilkaistotnychcech:przedewszystkimobydwa
wspomnianetekstyomawiająBogajednegoiTrójcęwosobnychpartiachtekstu,
anieprzeplatająichzesobą,przezcomająinnyukład;pozatymniezostaławnich
takjednoznaczniewskazanaoścentralna,niemawnichtakwyraźnieuprzywile-
jowanejjednejdziedzinyteologii,naukioTrójcy.Stądteżmożnapowiedzieć,że
OtajemnicyTrójcyniemająwłaściwiebezpośredniegowzoruwliteraturzeaninie
23Ryszarduznajemożliwośćrozumowegodowodzenia,czyteżostrożniejwyjaśniania,Trójcy,
zdajesobieteżsprawęztrudności,jakietendogmatsprawiarozumowi,costanowikonstrukcyjne
założenieOtajemnicyTrójcy,ijestprzekonanyokoniecznościtakichbadańdlazbawieniaiotym,
żezakładająoneaktwiary:»Dopoznaniatychrzeczy,októrychsłuszniemówisię:«Jeżelinie
uwierzycie,niezrozumiecie»,należywstępowaćprzezwiarę,jednakżenienależyzatrzymywaćsię
wsamymtylkowejściu,lecztrzebazmierzaćdownętrzaiwgłąbrozumieniaistaraćsięzewszech
siłinajwyższąpilnością,byrozumienietego,comamydziękiwierze,wolnonambyłopomnażać
codzienniefl,Ryszardześw.Wiktora,DeTrinitate,I,3,ed.J.Ribaillier,s.88,v.3-9.
»Naszymzamiaremwtymdzielejest,bywiaręnasząotrzymanąodBogawspieraćnietylko
prawdopodobnymi,alerównieżkoniecznymiprawdami,ibyprawdynaszejwiaryoprzećnaroz-
wikłaniuiwyjaśnieniuprawdy.Sądzębowiembezcieniawątpliwości,żedowyjaśnieniatego,co
istniejezkoniecznością,nietylkoniezabraknieprawdopodobnych,aletakżekoniecznychargumen-
tów,choćsąoneukryteprzednasządomyślnościąfl,tamże,I,4,s.89,v.4-11.
»Niełatwobowiemludzkirozumpojmuje,żemożebyćwięcejniżjednaosoba,gdzieniema
więcejniżjednejsubstancjifl,tamże,IV,2,s.162,v.17-19.
24Ryszardześw.Wiktora,DeTrinitate,II,5(s.112,v.1-22)oraz7(s.113,v.1-114,v.22).
Ryszardwykładaideęwywodzeniajednegoatrybutuzdrugiegowprostwkońcówcerozdziału7
(v.15-22):»Wtym,copowyżej,należyprzedewszystkimzauważyćiwartejesttouważnegoza-
stanowieniasię,żewrzeczach,októrychwnioskujemy,prowadzącrozumowania,pewnewywo-
dzimyzwłasnościrzeczy,októrąchodzi,oinnychprzekonująnaswłasnościinnejrzeczyoraz
stosunkizachodzącemiędzyjednąadrugą.Naprzykładto,żeniezmiernemożebyćtylkojedno,
wywodzimyzwłasnościniezmierności.Otymzaś,żeniemożeistniećwielerzeczywiecznych,
przekonujenasrozważaniewłasnościniezmiernościorazstosunkizachodzącemiędzyniezmierno-
ściąiwiecznościąfl.
