Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
świętyBonawentura,OwiedzyChrystusa,OtajemnicyTrójcy
iwiedzęotym,comożliwe,którejzakresjestnieskończony.Bonawenturanazy-
wajewnawiązaniudoterminologiizkwestii2i3wiedząwzorusprawczego
iwiedząwzoruwyrażającego.NaturalnieduszaChrystusapojmujewścisłymtego
słowaznaczeniutępierwszą,umożliwiatojejskończoność.Inaczejrzeczmasię
zBożąwiedząorzeczachmożliwychzuwaginajejnieskończonyzakres,ponie-
ważwykluczaonpojmowanie.Nieznaczytojednak,żeBonawenturaodcinaduszę
Chrystusaodzawartejwmądrościniestworzonejwiedzyobytachmożliwych,
dokonujesięonajednaknieprzezpojmowanie,aleprzezwykraczanie(excessus).
Jesttospecyficznyrodzajpoznania,wktórymprzedmiotpoznaniawykraczapoza
zdolnościpojmowaniapodmiotu,więc,żebytakiepoznaniemogłosiędokonać,
podmiotmusiwykroczyćpozasamegosiebie,musibyćpociągniętyiogarniętyprzez
przedmiotpoznania;wykraczaniedokonujesięjednorazowo,wwiecznejteraźniej-
szości,niemożebyćuzupełnioneprzezinneaktypoznawcze,zaspokajaono
wszelkie,nietylkopoznawcze,dążeniapodmiotu.Jesttoformapoznaniazakła-
dającałaskę,właściwastanommistycznym,zbawionym,awnajwyższymmożli-
wymstopniuurzeczywistniającasięwnajdoskonalszymstworzonympodmiociepo-
znania,czyliwduszyChrystusa.
Jakwięcwidać,bonawenturiańskierozwiązaniekwestiizakresuwiedzyChry-
stusa-człowiekawporównaniuzwiedząSłowajestodmienneodHugonowego,
wyłożonegowOm!drościduszyChrystusa.WedługBonawenturywiedzęduszy
ChrystusadzieliodwiedzySłowanieprzekraczalnawpełnibarieranieskończono-
ści,więcniejestmożliwe,by-jakuHugona-obejmowałaonawsposóbadekwatny
iwyczerpującytowszystko,comieścisięwmądrościniestworzonej.TakwięcBo-
nawenturadouznawanejprzezHugonaróżnicyontycznejmiędzydusząChrystu-
saaSłowemdodajetakżeróżnicęepistemologiczną.Coistotne,tędrugąróżnicę
duszaChrystusadzielizewszystkimiludźmi,przezcoduszaChrystusajestbar-
dziejczłowieczaniżuHugona.Tozresztąwydajesięintencjąkryjącąsięwcałej
sekwencjichrystologicznejkwestiiOwiedzyChrystusa.Intencjąmającązapewne
głębszy,specyficzniefranciszkańskimotyw:mianowicieduchowośćopartąna
doświadczaniuiprzeżywaniuczłowieczeństwaChrystusa.
CałośćkwestiiBonawenturakończyosobnympodsumowaniem,przeztłuma-
czywyodrębnianymjakoEpilog,cojużsamowsobiejestrzadkościąwliteraturze
scholastycznej.Wjegopierwszejczęścistreszczonesągłównetezyposzczególnych
kwestii,zpodkreśleniemzachodzącychmiędzynimizwiązków.Wmyśltejauto-
interpretacjipunktemwyjścia,azarazemklamrąspajającącałośćkwestii,jestnie-
skończonośćwiedzyBożejprzeciwstawionaskończonościwiedzywszelkichstwo-
rzeńwtymwiedzyChrystusa.Wjednejidrugiejistotnąrolęodgrywają,tożsame
zeSłowem,idee-wiecznezasady,ponieważdlaBogasąpośrednikiemtakstwarza-
nia,jakpoznaniaświata,adlastworzeńźródłemigwarantempewnościpoznania.
Wprzypadkustworzeń,bypoznawały,koniecznyjestjeszczestworzonyiodpo-
