Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
związkustrukturyidziałania9.DProblemstrukturyidziałaniajest
obecnieznanymokreśleniem,używanymdowskazywaniapodsta-
wowychdylematówteoriispołecznej-szczególnierywalizującychze
sobąstanowiskwoluntaryzmuwopozycjidodeterminizmu,subiek-
tywizmuwopozycjidoobiektywizmuimikro-wopozycjidomakro-
socjologii”10.Znamienneiukierunkowanenajegorozstrzygnięcie
wydajesięstwierdzenieJeana-F.Lyotarda:DPomiędzyprostackimsu-
biektywizmem,oznaczającymrujnacjęsocjologiiczypsychologiijako
nauki,abrutalnymobiektywizmem,któregoprawaostatecznienie
dotykająwłaściwegoimpodmiotu,jestmiejscenatakiepodjęcieeks-
plikacyjnychdanych,którestarałobysięwyrazićjednośćichukryte-
goznaczenia”11.Znamiennepodtymwzględemiograniczającepo-
znaniejestpodkreślaniesiłystrukturspołecznychikoncentrowanie
sięnainstytucjachiorganizacjachtypowychdlawspółczesnychspo-
łeczeństw(mającychstanowićgłównyczynnikumożliwiającywyjaś-
nieniesposobudziałaniaspołeczeństwa),takjakrównieżopowiada-
niesięzaideąprymatujednostek,azniąograniczaniewyjaśniania
działaniaspołecznego(jegoistotyiuwikłaniawprocesystanowienia
ireprodukcjiżyciaspołecznego)odnoszonegodopodmiotu,aktora
społecznego-ujmowanegojakodziałanieinterpretatywne12.
Problematyzującłączeniesprawczościzestrukturą13,nawetprzy
skrupulatnymodnotowywaniunormatywnychregulacjiobowiązują-
_
___
___
___
___
___
9J.C.Alexander,TheNewTheoreticalMovement[in:]N.J.Smelser(ed.),Hand-
bookofSociology,NewburyPark1988.
10M.S.Archer,RealistSocialTheory:TheMorphogeneticApproach,Cambridge
1995,s.65.
11J.-F.Lyotard,Fenomenologia,Warszawa2000,s.119.
12Por.:A.Elliott,Współczesnateoriaspołeczna.Wprowadzenie,tłum.P.Tomanek,
Warszawa2011,s.25-30,takżeA.Niesporek,Czykoniecsocjologiijakąznamy?
Socjologiawobecwyzwańzmieniającejsięrzeczywistości,Katowice2007,rozdziałVI
(Międzystrukturąidziałaniem.Integracjasystemowaaintegracjaspołeczna).
13WystarczytuprzywołaćkoncepcjęstrukturacjiA.Giddensaiprowokowanenią
zarzuty,jakiewysuwawobecteoriiGiddensaM.Archer,którabudujenapodstawie
analitycznegodualizmuteorięmorfogenezyitymsamymdodyskusjinadwzajemnym
związkiemwłasnościspołecznychiwłasnościsystemowych(ludziielementówsyste-
muspołecznego)wprowadzaDemergentyzm”,któryjejzdaniemjestprzykłademmyś-
leniateoretycznego,konsekwentnieodrzucającegojakąkolwiekformęDzlewania”
strukturyidziałania,traktującymjejakoodrębnewarstwyrzeczywistościspołecznej,
ajednocześniewzajemniepowiązanewsposóbumożliwiającybadanieistotyich
wzajemnegozwiązku.M.Archerstwierdzamiędzyinnymi,żewłasnościsystemowesą
własnościamiemergentnymi,związekelementówsystemuzdziałaniamispołecznymi
ludzi-ponieważniezachodziaktualnie,niemacharakteruobserwacyjnego,struk-
turynależyokreślaćwsposóbhistoryczny,wprzekrojuczasu.Zob.:M.S.Archer,
RealistSocialTheory:TheMorphogeneticApproach.
10
