Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.ŚWIĘTABOŻEGONARODZENIA
dzonespecjalnymokresempostuiprzygotowaniaduchowego,czasemAdwentu
Ś
więtaBożegoNarodzenia,trwająceodWigiliido6stycznia,awspół-
cześniedopierwszejniedzielipoObjawieniuPańskim15,sąpoprze-
WKULTURZEPOLSKIEJ
(łac.adventusprzybycie,zbliżaniesię
16
)-mszyporannychroratnychkuczci
NajświętszejMaryiPanny,znanychwPolscejużwXIIIwiekuioczekiwaniana
narodzenieZbawiciela
17
.Natenokresprzypadawieleświąt-takżebogatych
wzwyczajeuwarunkowaneterytorialnie,naprzykładdzieńświętych:Katarzyny
(25listopada),Andrzeja(30listopada),Barbary(4grudnia),Mikołaja(6grudnia),
Łucji(13grudnia),Tomasza(21grudnia)
18
.PierwszeinformacjeoliturgiiAdwentu
sięgają380roku(sobórsaragoski)
19
.Naziemiachpolskichroratyodprawiano
najpierwwPoznaniu(wprowadzoneprzezksięciaPrzemysławaPobożnego),na-
stępniewKrakowie(zainicjowaneprzezkrólaBolesławaWstydliwego)
20
.Adwent
nawsibyłczasemspotkańsąsiadek,którymzawszetowarzyszyłajakaśpraca,na
przykładdarciepierza.Wierzono,żewAdwencieziemiazasypia,więcgospoda-
rzejużjejnieruszali21.OstatnimdniemAdwentujestWigilia,rozpoczynająca
jednocześnieobchodyświątBożegoNarodzenia.
Okresbożonarodzeniowytoczas,kiedyunormalnaprzestrzeńcodzienności
musiałastaćsię(Ż)niecodzienną”
22
.Stałosiętak,gdyżupodstawzwyczajówtego
świętaznajdująsięewangelijneopisynarodzinJezusa23.Wokółobchodówświąt
15WspółczesneobchodyświątBożegoNarodzeniazostałyzreformowanepostanowieniami
SoboruWatykańskiegoII(1962-1965)itrwająodnieszporów24grudniadoŚwiętaChrztuPańskie-
go(pierwszaniedzielapoŚwięcieTrzechKróli),M.Borejszo,BożeNarodzeniewpolskiejkulturze,
Warszawa1996,s.13.
16Słownikłacińsko-polski,oprac.K.Kumaniecki,Warszawa1990,s.16.
17Por.T.A.Pruszak,Oziemiańskimświętowaniu,tradycjeświątBożegoNarodzeniawkręgu
ziemiaństwapolskiegowdrugiejpołowieXIXipierwszejpołowieXX,Warszawa2006;por.Z.Kossak,
RokPolski.Obyczajiwiara,Warszawa1958,s.159-161;A.Zadrożyńska,Powtarzaćczasodpoczątku,
s.44-48,por.J.Kamocki,J.Kubiena,Polskirokobrzędowy,Kraków2008s.22in.;H.Szymanderska,
Polskietradycjeświąteczne,Warszawa2003,s.12-18.
18Literaturanatematwymienionychświątjestbogata,por.m.in.J.Kamocki,J.Kubiena,Pol-
skirokobrzędowy,s.24-29;B.Ogrodowska,BożeNarodzeniewtradycjipolskiej,Warszawa2000;
H.Szymanderska,Polskietradycjeświąteczne,s.19-50.
19B.Ogrodowska,BożeNarodzeniewtradycjipolskiej,s.5.
20Tamże,s.6;por.M.Borejszo,BożeNarodzeniewpolskiejkulturze,s.14-17.
21B.Ogrodowska,BożeNarodzeniewtradycjipolskiej,s.8-9.
22B.Dymara,W.Korzeniowska,F.Ziemski,Dzieckowświecietradycji,s.91.
23
OpisnarodzinJezusaznajdujesięwtzw.EwangeliachDzieciństwa,czyliwdwóchpierwszych
rozdziałachEwangeliiMateuszaiŁukasza.Szczegółowaanalizaewangelicznychopisównarodzin
Jezusawtekścieks.A.Paciorka,EwangelijneopisynarodzinJezusa,[w:]OwyższościświątBożego
Narodzenia,red.A.Kędzierska,I.Wawrzyczek,Lublin2009,s.11-21.Uzupełnieniemopowieści
ewangelicznychstałysięapokryfytzw.ProtoewangelistyJakubaorazewangeliaPseudo-Mateusza,
29
