Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVIII
Antologiatekstówzgettałódzkiego
Głównymautoremreprezentującymnliteraturędworską”,czylitwórczość
panegiryczną,byłLajbBerman(1887–1944).TenurodzonywPińsku
współpracownikżydowskichłódzkichgazetpisywałwokresiemiędzywojennym
wierszeoraztekstyhumorystyczne,którepublikowanowłódzkiejprasie.Wgetcie
jegopanegirykinacześćRumkowskiegodrukowanebyływnGeto-Cajtung”,
organiepropagandowymPrzełożonegoStarszeństwaŻydów20.Wierszeautorstwa
LajbaBermanaopiewajązasługiChaimaRumkowskiegodlagetta.Autorwychwala
nietylkonrozumitalent”Prezesa,leczpodkreśla,żezostałobdarzonyprzezBoga
ntwardą,mocnąręką”.Wnakreślonejczarno-białejwizjigettowegoświatarękata
dbaoto,abywszyscywzorowopracowaliwfabrykach,anzłeelementy”,ludzie
leniącysię,zostalinależycieukarani.AutorpokazujeRumkowskiegojakoobrońcę,
zatroskanegoojcagetta,dbającegotakżeochorychisłabych,którymdajenmleko
imasło,abyuleczyćichciała”.Częstestosowanietakichczasownikówiwyrażeń
jaknpracować”,nwzywaćdopracy”,nbudować”,nsiać”,nsadzić”,nzatrudniać”,
ndawaćpracę”,sugeruje,żechodziopaństwowfazieintensywnegorozwoju,
anieonędznązamkniętądzielnicępodtotalitarnymzarządem.Bermanpisałteż
panegirykinacześćinnychważnychfunkcjonariuszygetta,m.in.szefaOddziału
Specjalnego(Sonderabteilung)policjiżydowskiejijednocześnieagentaGestapo
DawidaGertlera.WyliczaniuniezliczonychzasługibohaterskichczynówGertlera
towarzysząporównaniagodonbłyszczącejgwiazdyprzenikającejwszystkie
miejsca”,ajegocharakterudonbrylantu”orazzapewnienia,żengettomożespać
spokojnie”21,ponieważGertlerjestgwarantemspokojuibezpieczeństwa.Proste
rymy,braktypowychdlalirykitropówliterackichorazironicznegodystansu,to
cechytejpoezjispełniającejgłówniefunkcjepropagandowe.
PoezjaulicznakojarzonajestzwyklezJankielemHerszkowiczem(1910–
1972),najpopularniejszymśpiewakiemzłódzkiegogetta.Byłonswegorodzaju
kontynuatoremtradycjiśpiewakówzBrodówzczasówHaskali–żydowskiego
Oświecenia.Śpiewacyci,pochodzącyprzeważniezniższychwarstwspołecznych,
wędrowalipoEuropieWschodniejwykonującsatyrycznepiosenkinapodwórkach
iulicachmiast.Wgetcie,gdzieniebyłodostępudogazetorazradiaizabronione
byływszelkiegorodzajuzgromadzenia,chętniesłuchanoulicznychpieśni
komentującychbieżącewydarzenia.Początkowośpiewanopiosenkizokresu
20nGetto-Cajtung”–tygodnikwjęzykujidyszukazującysięwgetciełódzkimod7IIIdo21IX
1941r.Wsumiewydanoosiemnaścienumerów.RedaktoremnGetto-Cajtung”byłSzmul
Rozensztajn,kierownikReferatuPrasowegoprzyPrzełożonymStarszeństwaŻydówwŁodzi.
nGetto-Cajtung”wydawanabyławgetcieoficjalnie,zazgodąNiemców.Zasadniczątreśćgaze-
tystanowiłyinformacjeoskładzieiterminachprzydziałówżywnościowych,raportyireporta-
żezpracyposzczególnychresortówiwydziałówgetta,sprawozdaniazwizytskładanychprzez
Rumkowskiegoorazjegoodezwyikomunikaty.Napotrzebyniemieckiejadministracjigazeta
byłatłumaczonanajęzykniemiecki.WArchiwumPaństwowymwŁodziznajdujesiękomplet
wszystkichnumerówgazety–APŁ,PSŻ1076.
21AŻIH,226/23,k.1,oryginałwj.jidysz.Tłum.K.Radziszewska.
