Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
.
Wprowadzenie
ybrakiemszerokiejklasyśredniej,będącejnośnikiemkulturyopartejnaosiąg-
nięciachnowożytnejnaukiorazfilozofiiimyślispołecznejodwołującejsię
dooświeceniowegoracjonalizmuihumanizmu,atakżebędącejpodstawą
upowszechnianiasiękoncepcjiwolnościowo-demokratycznychwmyśli
ipraktycepolitycznej.
Jeżelipołączymytozutratąpaństwowościorazniewielkimzainteresowaniem
zaborców–Rosji,PrusiAustrii–rozwojemgospodarczymziempolskich,tozaob-
serwujemy,żemamydoczynieniazprocesemzapóźnieniagospodarczegoispołecz-
nego.WXIXstuleciuwpolskiejprzestrzenispołeczno-ekonomicznejnienastąpiły
dostateczniesilneprzemiany,którezłożyłysięnapodstawycywilizacyjnegoskoku
krajówEuropyZachodniej,StanówZjednoczonychczyniecopóźniejJaponii.
WXXstuleciuPolskadoświadczyławielusytuacji,równieżetatyzmu,któ-
rekształtowałymiejscepaństwawgospodarce.Przedewszystkimwnastępstwie
Iwojnyświatowej,azwłaszczaupadkuCesarstwaRosyjskiego,rozpadnięciasię
Austro-WęgieriporażkiCesarstwaNiemieckiego,Polskaodzyskaław1918roku
niepodległość.Kolejnedwudziestolecieprzyniosłodziałaniamającestworzyćjed-
nolitąprzestrzeńspołeczno-politycznąorazgospodarcząwIIRzeczpospolitej,ale
przerwałjewybuchIIwojnyświatowej.Konsekwencjetegoglobalnegokonfliktu
doprowadziłydozmianyustrojuspołeczno-politycznegoiekonomicznego,atakże
powstaniaPolskiejRzeczpospolitejLudowej.Torozwiązanieustrojoweprzetrwało
ażdoroku1989,kiedytonastąpiłaistotnametamorfozaskutkującapowstaniemgo-
spodarkirynkowej.Odstronyinstytucjonalnejdominującącechątransformacjipol-
skiegosystemugospodarczegobyłoszybkieupowszechnieniewłasnościprywatnej
prowadzącedojejdominacjiwwynikumasowegoiodbywającegosięprzyzasto-
sowaniubardzoróżnychścieżekimetodprocesuprywatyzacji,copozwalaokreślić
polskątransformacjęgospodarcząmianemkapitalistycznejrewolucji.Omawiane
zjawiskobyłopołączonezszybkąliberalizacjąwewnętrznąizewnętrzną(obroty
handloweikapitałowezzagranicą),atakżezszybkąreformąsystemuprawnego
iadministracyjnegopaństwa,wtymzwłaszczainstytucjiregulacyjnychniezbęd-
nychdosprawnegofunkcjonowaniagospodarkirynkowej,czyzwreszciereorgani-
zacjąsystemubankowegoimonetarnego(zzapewnieniemniezależnościbankucen-
tralnegoiinstytucjinadzorubankowo-finansowegoodwładzypolitycznej)wcelu
stworzeniapodstawrynkowozorientowanejpolitykimonetarnej3.Proceswielkiej
zmianyinstytucjonalnejodbywałsię–ibyłtymdodatkowoakcelerowany–wwa-
3Patrzszerzej:B.Fiedor,2019,Procestransformacjianowaekonomiainstytucjonalna(NEI):
kosztytransakcyjneirównowagainstytucjonalna,[w:]E.Mączyńska(red.),Ekonomiaipolityka.Wokół
teoriiG.W.Kołodko,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa,s.164-183.Por.także:A.V
.Gevork-
yan,2018,TransitionEconomies:DevelopmentandSocietyinEasternEuropeandtheFormerSoviet
Union,Rutledge,Oxford.
