Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rysbiografczny
27
naśladowania(uuwypuklaćto,conajczystsze,najzdrowsze,najzacniejsze”49).Za
przykładpodajeHenriegoAugustaBarbiera,autoraJambówipiewcębitwypod
Węgrowem.Druginurtpoezjimiałbyć,wedługGnatowskiego,lirycznąilustracją
wszystkichuwielkichchoróbwieku”50,apoteoządekadenckichnastrojówiskłon-
ności,obrazemgrzechówiupadkówwspółczesnegospołeczeństwa.Zajegore-
prezentantaautoruważaHeinrichaHeinego.
WpracytejzaznaczasięwyraźnietendencjaGnatowskiegodoklasyfikowa-
nialiteratury.Widocznejesttowtekścieorealizmie,pisarzpowtórzyłswojątezę
równieżwszkicuJedenzprądównaszejpoezji-istniejeuniwersalnypodziałpi-
śmiennictwawszystkichepok,anawetcałegoartystycznegodorobkuludzkości,
nasztukęstawiającąwcentrumBoga,misterium,sacrum-wopozycjidosztu-
kiopiewającejczłowiekaicielesnerozkosze.Współczesnemuliteraturoznawcy
takaklasyfikacjamożewydawaćsiębliska.WswojejsłynnejsinusoidzieJulian
Krzyżanowskiodwracatenporządek,dzielącepokiliterackienaracjonalneiir-
racjonalne,uznającoczywiściewyższośćtychpierwszych51.UGnatowskiegojest
odwrotnie:zdecydowanąprzewagęzyskująepokiuromantyczne”
,bliższeBogu,
uprzeczuwające”jakieśmetafizycznetajemniceistniejącewświecieiwzaświa-
tach,aniedającesięwyjaśnić,będąceokresemżycialudziwierzącychwniejasne
ontologiczniebyty,coznajdujeodbiciewlokalnymfolklorzewypełnionymdu-
chami,krasnoludkamiiczarownicami(średniowiecze,barok,romantyzm).
Zdalszejczęścistudiumdowiadujemysię,cocharakteryzujepoetę:
[ł]przedewszystkimpowinienbyćdzieckiemswegowieku-rozumiećjegomyśl,
odczuwaćkażdejegodrgnienie.Tylkotrzeba,żebyodinnychrozumiałiodczuwał
lepiej,głębiej,ogólniej.[ł]poeta,chcącbyćwiernymwyrazemswegopokolenia,
powinienbyćodbiciemnieprądówduchowych,walk,aspiracjijednejtylkosfery,
jednegokółkaiszkoły,alecałegospołeczeństwa52.
Każdaepokama,wedleautora,reprezentantówdwóchnurtówpoezjiwy-
mienionychwyżej.Tychdrugich,wktórychutworachpanujenastrójdekadencki
ifatalistyczny,nazywauzłymi,aprzynajmniejszkodliwymiTyrteuszami”53.Wich
poczetwliczam.in.MarięKonopnicką,którejpoświęcarzeczonestudium.Su-
rowąkrytykęjejwierszytłumaczypoczuciemduchowegoimoralnegoobowiąz-
ku,jakikażemuprzestrzecczytelnikówprzedwpływempoetkiorazzaznaczyć
49J.Gnatowski,Jedenzprądówł,s.364.
50Loc.cit.
51J.Krzyżanowski,Dziejeliteraturypolskiej,Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1984,s.334.
52J.Gnatowski,Jedenzprądówł,s.365.
53Loc.cit.
