Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rysbiografczny
29
studiumustępujezresztąkonstatacji,żeupoezjepaniKonopnickiejsąwdzięczne
imiłejakcackamisterne,naktórespoglądasięzupodobaniem,niepytając,jaki
znichmożebyćużytek”57.
Wartododać,żepokilkunastulatachGnatowski,jużjakouksiądz-celebryta”
,
acowięcejliterat,wracawswychgłośnychodczytachweLwowiedotwórczości
Konopnickiej,zmieniającswójstosunekdoniej,cowprasiekomentowanojako
upojednaniezwaśnionychstron”:
Prelegentcytującodpowiednieustępyzutworówznakomitejpoetki,podnosił
wielkieichzaletypodwzględemformyijęzyka,usiłującusprawiedliwićpewnefał-
szywezgrzyty,rażąceuchoczytelnikatrzeźwopatrzącegowokołosiebie.Obrona
maluczkich,krzywdzonych,pracującychwznojudladrugich-togłównastruna,
najgłośniejdźwięczącawpoczynaniachKonopnickiej,aleteżłączysięodczasudo
czasuztymgłównymdźwiękieminny,cichszywprawdzie,niemniejprzetoprzykry,
atymjestchwilowybuntpoetkiprzeciwBoguiJegosługom,przeciwKościołowi
ijegourządzeniom.Słuszniejednakzaznaczyłprelegent,żedysonanstenodezwał
sięwutworachKonopnickiejprzedlatykilkunastu,żepóźniejonsięjużniepo-
wtarza,żebardzotrafniektośpowiedział:KonopnickawierzywBoga,alesiętylko
czasamigniewananiego[ł]58.
Gnatowskipoukończeniustudiówfilozoficznych,zdecydowałsięprzezkilka
latmieszkaćwWarszawie,bywuNiwie”prowadzićpoSienkiewiczudziałkrytyki
artystyczno-literackiej59.Komentowałwnimm.in.twórczośćOrzeszkowejiJa-
dwigiŁuszczewskiejps.Deotymy,anawetSienkiewicza,aletakżeutworymniej
znanychpisarzy,poetówiszkicemalarskie;przyglądałsięrównieżtzw.książce
ludowej.Widaćwnimwciążwyraźnąniechęćdorealizmu,przyczymstanowisko
mocnokrytyczneustępujetuzwolnazaakcentowaniupewnychzasługpoetyki
realistycznej,którazresztąostateczniewpłynienapisarstwosamegoGnatowskie-
go,przynajmniejwpoczątkowymokresie,późniejewoluującwkierunkuprozy
psychologicznejorazpowieścihistorycznej,anawetfantastycznej60.
AnalizującdziałalnośćpublicystywuNiwie”
,możnazauważyć,żestoionna
strażyinteresówKościoła.Jestjegogłosemwewspółczesnejsobieprasie,przypo-
minającenpassant,żewłaśnieKościółkatolickibyłonegdajorganemopiniotwór-
czymitakąrolęwciążpełni,chociażpowielkichprzemianachustrojowych
57Ibidem,s.369.
58[b.a.],Odczytks.prałataGnatowskiego,uGazetaLwowska”1897,nr41,s.4.
59Por.Z.Sarnecki,JanŁadał,s.236.
60JakpiszeJakiel:uItotaformacjaartystyczna,aliterackawszczególności[pozy-
tywizm],gouformowała.[ł]Autortenbowiemponiekądokiemrealistyprzedstawiał
otaczającągorzeczywistość[ł].Byłatotwórczośćosadzonawpoetycepozytywi-
stycznej,chociażwpewnymzakresiewykraczającapozakanonyrygorurealistyczno-
-naturalistycznego”(E.Jakiel,KsiędzaGnatowskiegoobrazwspółczesnościł,s.361-365).
