Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
StanisławObirek
sunkówpolsko-żydowskich,alejesttragicznymwyjątkiemwwielowiekowej
wspólnejkoegzystencji.Właśniedlatego,proponującamerykańskiemuczy-
telnikowipolskinumerpisma„Shofar”
,napisaliśmyzShoshanąRonenjako
wydawcytegonumeruwe„Wstępie”:„Niekiedywydajesię,żeeksterminacja
polskichŻydówzakrywawspaniałeosiągnięciazprzeszłościiichduchową,
kulturową,intelektualnąireligijnąkreatywność.Wydawałosięnam,żeta
przeszłośćpowinnabyćprzedstawionawswojejwielkości,aniewjejprocesie
zniszczenia”34.
InnelokalnepamięciZagłady
ChciałbymprzywołaćtrzyprzykładyradzeniasobiezpamięciąZagłady.Każ-
dyznichjestodmienny,aprzeztowłaśnieciekawy.PrzykładpierwszytoSta-
nyZjednoczone,drugitoIzrael,atrzeci–Niemcy.Dlapamięciamerykań-
skiejcharakterystycznąjest,jakmisięwydaje,zjednejstronyksiążkaPetera
NovickaoZagładziewżyciuamerykańskim,azdrugiejMuzeumHolokaustu
wWaszyngtonie,dlaIzraela–książkaTomaSegevaorecepcjiZagładywPań-
stwieIzraelirozrachunkowaksiążkaIdithZertalreprezentującatzw.nowych
historyków.Niemcy,podobniejakPolska,majądługąikrętądrogędoakcep-
tacjiodpowiedzialnościzazniszczenieeuropejskichŻydów.
ZacznęodNiemiec,gdyżichsposóbradzeniasobiezpamięciązostał
wsposóbnajpełniejszyopisanyprzezprzywołanąjużAnnęWolff-Powęską.
Jednymzuderzającychrysówniemieckiejpamięciwokresietużpozakoń-
czeniuIIwojnyświatowejbyłaswoistazmowamilczenia,brakelementarnej
zdawałobysięrefleksjinadtym,cosięstało.Możnawręczmówićoniemoż-
nościiniechęcidostanięciawobecoczywistej,zdawałobysię,prawdy–winy
naroduniemieckiegozarozpętanietejstraszliwejkatastrofydziejowejido-
prowadzeniedozagładyeuropejskichŻydów.Pamiętammojezdumienie,gdy
usłyszałemwmaju2006rokusłowapapieżaBenedyktaXVIwAuschwitz.
PapieżzNiemiecmówiłwtedy:„JestemtujakonastępcaJanaPawłaIIijako
synnaroduniemieckiego–syntegonarodu,nadktórymgrupazbrodniarzy
zdobyławładzęprzezzwodniczeobietnicewielkości,przywróceniahonoru
iznaczenianarodowi,roztaczającperspektywydobrobytu,aleteżstosując
terrorizastraszenie,byposłużyćsięnarodemjakonarzędziemswojejżądzy
zniszczeniaipanowania”35.Skorointelektualista,dobrzepamiętającywojnę
zwłasnegodoświadczenia(ur.1928)igłowaKościołakatolickiegoproponuje
takąwykładniędziejów,totrudnosiędziwić,żerównieżcałespołeczeństwo
niemieckiewypracowałonaderskutecznemechanizmyobronne,bypozbyć
siębrzemieniawiny.Jednymznajskuteczniejszychbyłopostrzeganiesiebie
samegojakoofiary:„Naródniemieckinieopłakiwałnazgliszczachswych
34
S.Ronen,S.Obirek,Editors’introduction,„Shofar:AnInterdisciplinaryJournalofJewish
Studies”2011,t.29,nr3[nrspecjalny:PolishJewry],s.3.
35
www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2006/may/documents/hf_ben-xvi_
spe_20060528_auschwitz-birkenau_pl.html.
