Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PamięćZagłady–brzemięiszansa
25
Interesującobrzmizakończeniedokumentu,zktóregołatwowywnio-
skować,żetragediaSzoahwinnawpłynąćnaradykalnązmianępostaw:„Na
koniecwzywamywszystkichludzidobrejwolidogłębokiejrefleksjinadzna-
czeniemSzoah.Głosofiarzzagrobuorazżyweświadectwoocalonychocier-
pieniach,jakichdoznali,głośnodomagająsięuwagicałejludzkości.Pamiętać
otymstraszliwymdoświadczeniuznaczyzrozumiećwpełnizawartąwnim
zbawiennąprzestrogę:jużnigdyniemożnapozwolić,abyzatruteziarnaan-
tyjudaizmuiantysemityzmuzakorzeniłysięwjakimkolwiekludzkimsercu”
(cz.V).
Pięknesłowachciałobysięrzec.Powstajepytanie,jakprzełożyćjenajęzyk
codziennychzachowań,jaksprowokowaćkonkretnedziałaniaprzywracające
pamięćoofiarach,którenietakdawnożyłypośródnas?Dotegotekstuodwo-
łujesięinnydokumentwatykański,ogłoszonyw2000roku,zatytułowanyPa-
mięćipojednanie.Kościółiwinyprzeszłości,któryzostałzredagowanyprzez
MiędzynarodowąKomisjęTeologicznąnazlecenieJanaPawłaII.Jestwnim
mowao„raniezadanejŻydom”iopotrzebiepokuty.Zewzględunafakt,że
otychproblemachwłaściwieniemówisięnaambonachpolskichkościołów
katolickich,pozwalamsobieprzywołaćfragment,wktórymmowajestwła-
śnieoZagładzieiochrześcijańskiejwspółodpowiedzialnościzatowydarze-
nie:„Wydajesięjednak,żejesttakżeprawdą,iż«obokdziałańtychwszystkich
odważnychludzi,obecnybyłtakżeduchowyopóridziałaniainnychchrze-
ścijan,któreniezawszebyłydziałaniami,jakichmożnabyłooczekiwańod
naśladowcówChrystusa»(Pamiętamył,nr6).Tenfaktstanowiwezwanie
dlasumieniawszystkichdzisiejszychchrześcijan,domagającsię«aktupokuty
(teshuva)»(tamże,nr5)ipodjęciadziałańzmierzającychdopomnożeniawy-
siłkówwcelu«przemienieniasięprzezodnowienieumysłu»(Rz12,2)oraz
zachowania«moralnejireligijnejpamięcioraniezadanejŻydom»”54.
Dopełnieniemtychteologicznychargumentówjestuwagaskreślona,albo
raczejwypowiedziana,przezJanaPawłaIIwostatniejwydanejzajegoży-
ciaksiążcePamięćitożsamość,będącejzapisemrozmówpapieżazks.Józe-
femTischneremiKrzysztofemMichalskimz1993roku,którezostałyjednak
przezpapieżagruntownieprzepracowane.Otóżzastanawiającsięnadistotą
naroduiojczyznyJanPawełIIpowiada:„Niezmiernieważnymczynnikiem
etnicznymwPolscebyłatakżeobecnośćŻydów.Pamiętam,iżconajmniej
jednatrzeciamoichkolegówzklasywszkolepowszechnejwWadowicachto
byliŻydzi.Wgimnazjumbyłoichtrochęmniej.Zniektórymisięprzyjaźni-
łem.Ato,couniektórychznichmnieuderzało,tobyłichpolskipatriotyzm.
Awięcpolskośćtowgruncierzeczywielośćipluralizm,anieciasnotaiza-
mknięcie”55.Znaczenietegotekstuupatrujęwjegoreprezentatywności,anie
wyjątkowości.Problempolegajednaknatym,żetareprezentatywnośćnie
jestobecnawżyciucodziennympolskichkatolików.Byćmożewiększapopu-
laryzacjatakichtekstówJanaPawłaIIuczyniłabypracęnadpamięciąpolskich
54
Pamięćipojednanie.Kościółiwinyprzeszłości.DokumentMiędzynarodowejKomisjiTeo-
logicznej2000,Kraków2000,s.35.
55
JanPawełII,Pamięćitożsamość.Rozmowynaprzełomietysiącleci,Kraków2005,s.92.
