Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wstęp
Dlaczegouznają,żeotowysiłekproblematyzowaniawedług
dotychczasowychregułstałsiędotegostopniajałowy,żenie
wartogojużkontynuować?ZdaniemThomasaKuhnazjawiskate
sąefektemubocznymrewolucjinaukowej,którapoleganapo-
rzuceniudotychczasowegoparadygmatu.Paradygmat,jaktwier-
dziłKuhn,wyznaczazasóbproblemówuznanychzaistotne,me-
todyichrozwiązywania,wzorceikryteriaocenyrozwiązań
(Kuhn1985:14;por.Grobler2000:42;zob.teżKuhn2001).
OdwołującsiędoKuhnowskiejkoncepcjiparadygmatów,zawsze
należybraćpoduwagętakżezasadniczyproblemichniewspół-
mierności.JakpiszeAdamChmielewskikomentującyideeKuh-
na,niewspółmiernośćtobrakwspólnejmiary,niemożnośćusta-
leniakorespondencjimiędzydanymiparadygmatami,niemoż-
nośćprzekładuterminówjednegonaterminydrugiego,ndlatego,
żeżadenjęzykniemaostatecznegoumocowaniawrzeczywisto-
ści”:nParadygmatustanawiajakgdybyprzesłonęwyznaczającą
obszar,któryuczonymożezobaczyć,alezarazemzasłaniaprzed
nimsferę,którazpunktuwidzeniategoparadygmatunieistnieje”
(Chmielewski1997:78).ChoćwedługKuhnaporzuceniejedne-
goparadygmatunarzeczdrugiegomacharakterreligijnegona-
wrócenia,tojednak,nacozwracauwagęAdamGrobler,zmiana
paradygmatuniekonieczniemusibyćwarunkowanairracjonalnie,
alemożemiećprzyczynyracjonalnedwojakiegorodzaju:racjo-
nalniejestprzecieżporzucićstrategię,któraniedajeszansna
postępiracjonalniejestprzyjąćstrategię,którapozwalananowe
sukcesy(Grobler2000:44).
Czywniniejszymprzypadkumamydoczynieniazezmianą
paradygmatu?Przyznaćnależy,żewprzypadkukoncepcjiMit-
terera,Wittgensteina,FishaiLatouramamydoczynieniazserią
symptomatycznychprzesunięćproblemowychikategorialnych,
które,odczytanewspólnie,wskazująnafakt,żewobrębietych
stanowiskpodejmowanajestpróbarozpoczęciamyśleniaoję-
zykuwzupełnienowymtrybie.Lokalizowanaprzezemnie
zmianapolegaćbędzieprzedewszystkimnaporzuceniuesen-
cjalistycznychzałożeńmyśleniaojęzyku.Wefekciezmianie
ulegnątematydyskusjiorazprzedefiniowanezostanąniektóre
kategorie,wtymkategoriareferencji.
