Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Miastobardzoludne,bardzokupieckie,bardzonasiadłe...”XVII-wiecznyLondynwrelacjach...
13
żezpowoduogromnegoruchupodanieichdokładnejliczbyniejestwogólemożliwe,
aleoceniał,iżsamychdużychjednostekwporcieznajdowałosięokoło3-4tysięcy,
ntakiżwszystkiemiastoodmasztówichorągiewek,przyjeżdżając,pstre»apparet«”
(Billewicz,2004:299).
Odwiedzającybylizwykletakżepodogromnymwrażeniemrozmiarówmiasta.
Zgodniepodkreślaliprzedewszystkimto,żerozciągałosięononaniespotykanej
przestrzeni.Jakzanotowałw1610rokuJakubSobieski:
Miastosame,wzdłużidąc,dłuższebardzodobrzeaniżeliszyrsze[...](Sobie-
ski,2005:17-18).
W37latpóźniejopiekunjegosynówpoczyniłniemalidentyczneobserwacje(zob.
Gawarecki,1883:152).Billewicz,któryporównujerozmiaryLondynudoParyża,łączy
ztącechąnawetsamąnazwęmiasta:n»nonimmeritoLondradenominationemnomi-
nis«bierze»alongitudine«”(Billewicz,2004:299).DladyplomatyJanaZawadzkiego
iopiekunamłodychprzedstawicielirodzinyReyówJanaLaetusa(obajpodróżowali
wlatach30.)otymjakobszerneonobyło,miałświadczyćfakt,żeobejściegopieszo
zajęłobywielegodzin(zob.Niemcewicz,1822:168;Odložilík,1930:152).Wstępne
obserwacjeznalazłyswojepotwierdzenie,kiedyTeodorBillewiczmiałokazjęspojrzeć
naLondynzeszczytuponadstumetrowegoMonumentu.Dziękitemupodróżnikmógł
nietylkododać,iżtakoglądanenadmirationedignumzdałosięopusimagnificencja
miasta”(Billewicz,2004:302),aletakżeuznałjeza:ntakwielkie,iżkomparezonu
zżadnymmiastemnieznajduję”(tamże).
Układurbanistycznyorazzabudowaznajdowaływoczachodwiedzającychjuż
znaczniemniejszeuznanie,choćwartopodkreślić,żezczasemzaczęłotoulegać
zmianie.Wlatach30.Laetusstwierdził,żemimodużejliczbybudowli,szczególnie
domówprywatnych,miastonierobiszczególnegowrażenia,ponieważniesąonetak
eleganckiejakwNiderlandach,ato,żeusytuowanesązbytbliskosiebie,powoduje,iż
ograniczająpanoramę(zob.Odložilík,1930:152-153).DziesięćlatpóźniejSebastian
Gawareckistwierdził,żewmieściedominujądrewnianebudowle,chociaż
[...]dosyćprzeciejestpałacówzacnych,proporcjonalnieibogatomurowanych
takżeinnychkamienic(Gawarecki,1883:152).
ZnacznieatrakcyjniejszyobrazmiastawyłaniasięzrelacjiBillewicza,któryod-
wiedziłLondynwdwanaścielatpowielkimpożarze,wefekciektóregopoważnemu
zniszczeniuuległoCity.Dotegoczasuudałosięjużodtworzyćsporączęśćtkanki
miejskiejiwefekciestolniklitewskioglądałmiasto
[...]niesłychaniegęstomurowanenetpulcherrimoordine”,wszystkieczerwo-
neirówniusieńkieninaltitudine”,jenocowieżeikościołyneminent”.Zgóry
niesłychanienpulcherrimumczyniprospectum”(Billewicz,2004:302).
Warunkinaturalneorazukładurbanistycznynarzucałteżpewnerozwiązania
istotnedlafunkcjonowaniastolicyiżyciajejmieszkańców,takiejakpowszechne
wykorzystywanieTamizydlacelówkomunikacyjnych.Tenswegorodzajunsystem
komunikacjimiejskiej”budziłsporezaciekawieniepodróżników,którzydostrzegali
