Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
EwaPaczoska
WwielupowieściowychopisachReymontwykorzystujesymbolemiastaśmierci
przypisywanewtradycjikulturowejWenecji.Londynjesttumiastemnawodzie,
zalewanymmętnymifalami,dryfującymwnieznanymkierunku-tam,dokądpo-
płynieZenonnaokręcienKaliban”.LondynReymontajestoczywiścieuosobieniem
nowoczesnejmegapoliswogóle,która,jakpiszeTadeuszSławek,stajesięnpostacią
pustki”,aporetycznąsferąznakówpozbawionąśrodka-wyrazemrezygnacjiczłowie-
kazmarzeniaoopanowaniuprzestrzeni(zob.Sławek,1997:35).Mieszkaniectego
miastajest,wedługformułyBrzozowskiego,nprzybyszemzotchłani”,skazanymna
bezdomnośćjakopodstawowąsytuacjęegzystencjalną(zob.Nycz,2001:72).
NajciekawszawreymontowskimobrazieLondyniewydajesiędziśjegozbież-
nośćzliteraturąangielskąkońcaXIXwieku,utrwalającąwizjęmiastajakostolicy
nświatazwyrodniałego”.Możnabywręczpowiedzieć,żeReymontiwtymzakresie
pokazujeswojąniezwykłąwrażliwośćmedium-tymrazemmediumnowoczesnej
kultury.Nieznającjęzykaangielskiegoinieorientującsięwliterackichangielskich
trendach,autorWampiraniejakointuicyjnieformułujerozpoznaniazbieżneztymi,
którezapisująautorzymającydodyspozycjiinnąperspektywęniżtylkokrótkipobyt
wLondynie,np.JosephConrad7.Konstruującswójlondyńskitekst,Reymontwpisuje
sięwdyskusję,któratoczysięwAnglii,jakprzypominawswojejksiążceJedlicki,
powydaniutamksiążkiMaxaNordauaDegeneracjawroku1895.Wpisujesięwe
wszystkielękiiobsesje,któredręcząpóźnowiktoriańskąAnglięinaznaczająswym
piętnemkulturowyobrazjejstolicy;sąto,jakwskazujeJedlicki,
[...]obawawulgaryzacjikulturyidegeneracjirasy,upadkumoralnościiroz-
paduspołeczeństwa,strachprzedrewolucją[...],lękprzedzanieczyszczeniem
powietrza,zatruciemwódizniszczeniemkrajobrazu,lękprzedzalewem[...]
imigrantówzbrytyjskichkoloniiiŻydówzewschodniejEuropy,niechęćdo
sztukiniezrozumiałej,zuchwałej,przetodekadenckiej,obawautratynmęskich”
cechkulturybrytyjskiej(Jedlicki,2000:217).
ZwielutekstówbliskichwizjomReymontachciałabymprzypomniećtuHoward’s
EndEdwardaM.Forsterazroku1910.OpisprzedświątecznegoLondynuoddającego
siębożenarodzeniowejkonsumpcjimógłbyznaleźćsięwWampirze:
Miastoprzybrałosatanicznywygląd,awęższeuliczkinapierałyzobustron
jaksztolniewkopalni.Handelnieucierpiałzpowodumgły,kwitłwnajlepsze
ioświetlonewystawyprzyciągałyrojekupujących.Byłotoraczejprzyćmienie
duszy,któraszukającratunkuwsobieodkrywajeszczegłębszymrok(Forster,
1993:91).
BohaterówForsteradręcząpodobneproblemyjakbohaterówReymonta.Tuteż
Londynjestsymbolemkłopotówztożsamością,chaotycznymwiremzdarzeń,które
niedająsięuporządkować:
7
Możnatuprzywołaćnp.początekJądraciemności(1902),gdziepanoramaLondynustajesięreka-
pitulacjąhistoriiludzkościalbopierwszymiejskiutwórConradaTheSecretAgent(1907),którego
akcjatoczysięwLondynie(zob.McLaughin,2000:143-144).
