Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stolicanowoczesności.LondynwliteraturzeangielskiejipolskiejpoczątkówXXwieku...
[...]miasto[...]pulsowałonieprzerwanymrytmemprzypływówiodpływów.
[...]Ulicezmiesiącanamiesiąccorazsilniejpachniałybenzyną,ludziecoraz
słabiejsięsłyszeli,wdychalicorazmniejpowietrzaicorazrzadziejoglądali
niebo(tamże:115).
Londyn,jakmówinarratorpowieści,
[...]jawisięnaszymoczomjakorozedrganypłatszarości[...],jestzjawązmie-
niającąpostać,zanimzdążymyjąodnotować,sercem,którebijewprawdzie,
aleinnym,nieludzkimrytmem.Jestobcywszystkiemu.[...]Londyńczykrzad-
kokiedyrozumieswojemiasto,dopókiruchliwafalajegosamegonieporwie
zkotwicy[...](tamże:115-116).
37
JednazbohaterekForsteraodnotowujecharakterystyczną,fantomatycznąpłynność
miasta,którątakżezauważalibohaterowieReymonta:
Symbolizujenaszenajgorszecechy-wiecznybrakformy.Wszystkiewartości
dobre,złeiobojętne,płynąipłynąwnieskończoność(tamże:195-196).
PrzerażającyogromLondynujestnkarykaturąnieskończoności”,jegokosmopo-
lityzmodzwiecierdlachaosświata-iwtymsensieobjawiasięjakostolicanowo-
czesności,nepokipośpiechu”.Totakżemiastomężczyzn;ichenergiapoznawcza
nakierowananazbytjednoznaczne(awięcograniczająceperspektywęwidzenia)cele,
pysznawiarawintelekt,rywalizacyjnośćprzynoszącaagresjęiżądzędominacjijako
jedynenarzędzieopanowywaniaświatastworzyłymiasto,którewpowieścizagarnia
wciążwiększąprzestrzeńmetodądziałaniakomóreknowotworowych.LondynForstera
mówiopotrzebiewyjściazmiastaistworzenianowejcywilizacji:cywilizacjiuczuć
ikobiecegoodczuwaniaświataprzeciwstawionejbezdusznościkulturymęskiej.Jej
systematycznośćidążeniedosyntezyForsterdiagnozujejakochorobę-takniemożna
odbieraćwspółczesnegoświatawjegowielościiróżnorodności.BohaterowieHowar-
dsEndporuszającysiępopowieściowymLondynieszlakiemliniiprostej,broniący
nieustanniesensutejstrategiijakotożsamościowegofundamentumęskości,gubiąsię
wmieścieiwżyciu.Powieśćkończysięwizjąocharakterzeutopijnym;londyńskiemu
tyglowiinomadycznejegzystencjijegomieszkańców,którychwkażdejchwilimożna
wymienićnainnychprzeciwstawionazostajekoncepcjaogrodukobiet,zapowiadająca
cywilizację,nktóraniebędzieruchoma,booprzesięnaziemi”(tamże:364).
BiedniPolacypatrząnaLondyn
GdyForsterprorokowałnadejściecywilizacjikobietjakoprzeciwwagędlajałowego
miastamężczyzn,innipublicyściipisarzeangielscyprzełomuwieków,przerażenino-
woczesnością,którąuosabiałLondyn,pisaliokoniecznościodnowieniatradycyjnych
wartościkulturyangielskiejiimperialnejdumy(cozresztączęstołączyłosięzobroną
wartościmęskich).WkręguichrozpoznańumieścićmożnawizjęzUrodyżycia(1912)
StefanaŻeromskiego-obrazLondynujakostolicycywilizacjirozwijającejsięzgod-
niezideąewolucji,którejsiłąnapędowąjestpostęp.Wizjataodbijazdecydowanie
