Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Społecznafunkcjaobronykoniecznej
InteresującaniewątpliwiejestkoncepcjaJ.J.Rousseau,twórcy
teoriioumowiespołecznej.Wychodzączzałożeńtejteorii,Rousseau
twierdził,żeosobadopuszczającasięzamachunażycie,zdrowielub
innedobronaruszatymsamymwarunkiumowyspołecznej,któ-
raprzestajejąchronić.Napadniętyzatemzwolnionyzostajezobo-
wiązkuposzanowaniadóbrnapastnika.Inniteoretycy–Grocjusz
iPufendorf–wywodzililegalnośćobronykoniecznejzUumowypo-
litycznej”
,napodstawiektórejobywatelezrzekająsięnarzeczpań-
stwaprawastosowaniasamopomocyprzedzamachaminaichdo-
bra.Jeżelijednakwładzapaństwowawokreślonejsytuacjiichnie
chroni,odzyskująprawodowystępowaniaprzeciwkonapastnikowi
wobronieswychdóbrinieponosząodpowiedzialnościzawyrzą-
dzonewtensposóbszkody.Działającywobroniekoniecznejnieja-
koUwyręcza”organypaństwawstosowaniuśrodkówniezbędnych
dlaobronyprawa
21
.
Przedstawionatuteoriawyręczeniamiaławieluzwolenników.
NależałdonichA.Gubiński,którywywodził,iżobronakoniecznauza-
sadnionajesttym,żeUorganywładzypaństwowejniezawszemogąza-
pewnićbezpieczeństwodóbrprawnych.Wprzypadkuwięc,gdynie
manamiejscufunkcjonariusza(...),trzebaprzyznaćjednostceprawo
dowyręczaniapaństwawjegozadaniach”
22
.
Innykierunekfilozoficznywiązałlegalnośćobronykoniecznej
zheglowskąkoncepcjądialektyki,wedługktórejodparciebezprawne-
gozamachu,jakozaprzeczenieczynuantyprawnego,przyczyniasiędo
triumfuideiprawanadbezprawiem.PoglądtenkrytykowałE.Krzy-
muski,podkreślając,żewobroniekoniecznejUnierozchodzisięoza-
pewnienieprzewagiprawunadbezprawiem,lecztylkoozapobieżenie
temu,abybezprawieniestałosięczynemdokonanym”
23
.
KrytycznareakcjaKrzymuskiegodotyczyłaidealizmukoncepcji
Hegla(ideaprawa,nicośćbezprawia),podczasgdyobronakoniecz-
namazazadanieobronękonkretnychdóbriwartości.Nawiązującdo
tego,J.Makarewiczpisał,żeobronakoniecznaUsłużydowzmocnienia
poczuciaprawawspołeczeństwie”.Niepozostawałonjednakwolny
21
E.Krzymuski,Wykładprawakarnegozestanowiskanaukiiprawaaustriackiego,Kraków1911,
s.220.
22
A.Gubiński,Wyłączeniebezprawności...,s.12;podobnieS.Śliwiński,Polskieprawo...,s.150.
23
E.Krzymuski,Wykładprawa...,s.220.
17
