Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiaarchitekturyjakohistoriaokupacji
34
dlaHitlera)34,rezydencjagauleiteraArthuraGreiserawJeziorachpodPo-
znaniem
35
orazrezydencjegubernatoradystryktuGalicjaOttovonWächtera
wkrakowskichPrzegorzałach
36
igauleiteraErichaKochawKrasnem
37
.Były
toinwestycjeospecjalnymstatusie,realizowanewtrybiepriorytetowym.
WyraźnienawiązywałydosiedzibHitleranaterenachRzeszywgranicach
sprzed1939rokuitymsamymsymboliczniepodkreślałyzdobycietere-
nu.Pozawymienionymirealizacjamirolęsiedzibwładzyijejorganów
spełniałynierzadkoobiektyjużistniejące,pełniąceuprzedniofunkcje
publiczne,natomiastnainneceleużytecznościpublicznejanektowano
równieżdomymieszkalneczysynagogi.
Niecoinaczejstanrzeczykształtowałsięwprzypadkuarchitekturymiesz-
kalnej.Volksdeutschezamieszkiwaliprzedewszystkimdomyopuszczone
przezPolaków,specjalniedlanichpowstałotakżewielenowychosiedli.
BudowanojegłównienaterenachpolskichwcielonychdoRzeszy-wKra-
juWartyisąsiednichokręgach,doktórychprzyłączonopolskieziemie,
mniejzrealizowanoichnatomiastnaterenieostatusieokupowanym,
czyliwGeneralnymGubernatorstwie.PrzykładyomówioneprzezGut-
schowadotyczązarównodużychmiast-Poznania,ŁodziczyKrakowa,
jakimniejszych:Wielunia,OświęcimiaorazKępna.Osiedlatemiałyza-
zwyczajujednoliconązabudowę,zlokalizowanąprzykilkuulicacholekko
zakrzywionymprzebiegu.Swoimwyglądemwyraźnieodróżniałysięod
34DieterSchenk,KrakauerBurg.WaweljakoośrodekwładzyGeneralnegoGubernatoraHansa
Frankawlatach1939-1945,Kraków2013;JadwigaGwizdałówna,ArchitekturaWaweluwczasie
okupacjiniemieckiej1939-1945,Kraków2019;AleksandraParadowska,(Hitler’sOfficialsatHome’
inGermany-OccupiedPoland,UUmeni-Art”2021,nr1,s.44-66.
35RafałNadolny,Jeziory-dawnasiedzibaArthuraGreisera,UKronikaWielkopolski”1999,nr2(90),
s.82-92;H.Schwendemann,W.Dietsche,HitlersSchloB…,s.153.
36WojciechJ.Szymański,Wernakularyzm,małopolskiHeimatinaukipomocniczewbadaniachnad
architekturądlaIIIRzeszy,[w:]UrbanistykaiarchitekturaokresuIIIRzeszywPolsce,red.Karolina
Jara,AleksandraParadowska,Poznań2019,s.151-158;wersjaangielska:Vernacularism,Lesser
Poland’sHeimat,andAuxiliarySciencesintheStudyofArchitecturefortheThirdReich,Ukunsttexte.de/
ostblick”2019,nr3,s.3-6;BarbaraZbroja,KonradMyślik,SchlossWartenberg.Nieznanyportret
Krakowa,Kraków2010,s.298-301;D.Schenk,KrakauerBurg…,s.66.
37ArturWolosz,WillaErichaKochawKrasnem,UMazowsze”1998,nr6,s.11-12,159-164.
