Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPOŁECZEŃSTWOOBYWATELSKIE–HISTORIAPOJĘCIAIWSPÓŁCZESNEZASTOSOWANIE
niezbędnejautonomii.SpołeczeństwoobywatelskiedlaGramsciegoto
zjednejstronyniezależneorganizacjespołeczneipozarządowe,zdru-
giejstronysferaspołecznaistniejącapozapaństwemiwopozycjido
niego.Gramscistworzyłutopijnąideęsocjalistycznegospołeczeństwa
obywatelskiego,zakładającązniesieniewładzypaństwowejipowstanie
uregulowanegospołeczeństwaobywatelskiego.
Krótkaprezentacjagłównychprekursorówideispołeczeństwaoby-
watelskiegoukazuje,żemożnawspółcześniedwojakorozumiećter-
minspołeczeństwoobywatelskie.Popierwsze,nawiązującdotradycji
liberalnej,aletakżeHeglaiMarksa,możnatraktowaćsferędziałalno-
ścigospodarczejjakoprzynależącądospołeczeństwaobywatelskiego;
podrugiemożnabazującnadorobkuGramsciego,sytuowaćspołe-
czeństwoobywatelskiepozasferągospodarkiipaństwem.Pierwszy
modelmacharakterdwudzielnyiujmujespołeczeństwoobywatelskie
jakoróżneodpaństwa,aleobejmującesferęekonomii.Wśródjego
współczesnychzwolennikówznajdująsięm.in.J.Keane,E.Gellner,
D.Schecter.Drugimodeljesttrójdzielnyiwyraźnieodróżniaspołe-
czeństwoobywatelskieodpaństwaisferygospodarczej.Koncepcjata
jestbliskaautoromtakimjakJ.CohenczyA.Arato.
WedługJ.Keane’aniemożnarozdzielaćspołeczeństwaobywatel-
skiegoodsferygospodarczej,zewzględunafakt,żepodmiotyekono-
micznedziałają,korzystajączwewnętrznychźródełkapitałuspołecz-
nego,opierającegosięnazaufaniu,odpowiedzialności,uczciwości
iwzajemnymuznaniu.Zarównorynek,jakispołeczeństwoobywatel-
skiesązesobąwzajemniesprzężone.Realizacjawolnościirówności
możedokonaćsiętylkodziękiograniczeniufunkcjipaństwairozsze-
rzeniuspołeczeństwaobywatelskiego,rozumianegojakodynamiczna
przestrzeńsamoorganizującychsięzrzeszeńiwspólnot,tworzących
prężnąsferęniepaństwową.Państwoijegoinstytucjepowinnyspeł-
niaćwobecspołeczeństwaobywatelskiegorolęsłużebną,pełnićfunk-
cjeustawodawcze,zapewniaćramyprawne,chronićspołeczeństwo
przednierównościami.Terminspołeczeństwaobywatelskiegotodla
Keane’asynonimwielości,pluralistycznejstrukturyspołecznej.
ZkoleiE.Gellneruważa,żesferaekonomiijestintegralnączęścią
społeczeństwaobywatelskiego,iżewłaśnietasfera,aniesferapolity-
kijestobszarempluralizmu.Erozjaspołeczeństwaobywatelskiegodo-
konujesięwszędzietam,gdziedokonujesięlikwidacjiwłasnościpry-
23
