Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Terminologia
1.1.
Genezamniejszościnarodowych
Pojęcie„mniejszość„znanebyłooddawna,choćpoczątkowooznaczałoprzede
wszystkimgrupy,którychgłównymkryteriumwyróżnianiabyłareligia.Pozycja
każdegomieszkańcadanegopaństwawynikałabowiemnietylezjegoprzynależno-
ścietnicznej,cozprzynależnościdookreślonegostanulubteżgrupywyznaniowej.
Wśródprzyczynpowstawaniamniejszościnarodowychwymieniasięnajczęściej
trzy:historyczną,politycznąisocjologiczną.
Przyczynahistorycznazwiązanajestbezpośrednioztworzeniemsiępaństw,które
kształtowałysięwEuropieprzedewszystkimnazasadzieterytorialno-etnicznej,tj.
poprzezjednoczenieterytoriówzamieszkanychprzezpokrewneetniczno-kulturowo
grupyplemienne.Państwateprzechodziłyróżneetapyrozwoju.Niektóreznichtra-
ciłyswąpaństwowośćnarzeczsilniejszychsąsiadów.Inneobejmowaływładztwem
sąsiednieterytoriatakżezamieszkaneprzezodrębneetniczniegrupy.Częstobyt
narodówokazywałsiętrwalszyniżistnienieichpaństw(np.wprzypadkuBasków,
Katalończyków,Serbołużyczan,Walijczyków,FryzówczyteżwpewnymokresiePola-
ków).Podbojeterytorialneizmianygranicznepaństworazśredniowiecznemigracje
kolonizacyjnespowodowaływykształceniesięmniejszościnarodowych.Wokresie
monarchiifeudalnychfaktichpowstawanianieodgrywałwiększejroli,albowiem
ważniejszaodkryteriumetnicznegobyłaprzynależnośćstanowaorazwyznawana
religia.Decydującycharaktermiałatakżepodległośćzwierzchniejwładzydanego
monarchy
1
.Utrataodrębnejpaństwowościwczasachnowożytnychprzezszereg
państwEuropyŚrodkowejiPołudniowejorazpodziałtegoregionumiędzycztery
monarchie:Prusy,Rosję,AustrięiTurcjępowodowały,żeznacznaczęśćruchów
migracyjnychodbywałasięnaterytoriumpoddanymtejsamejwładzyzwierzchniej.
WefekciewtejczęściEuropywystąpiłozjawiskowzajemnegoprzenikaniasięterenów
zamieszkanychprzezposzczególnegrupyetniczneorazwytworzyłosiępogranicze
etniczneonieostrychgranicach.
Podstawowąprzyczynępolitycznąstanowiądecyzjemiędzynarodowepodej-
mowanenajczęściejpozakończeniukonfliktówzbrojnych.Wtrakciekonferencji
1
Stosowaniekryteriumstanowo-wyznaniowegonieoznaczało,żenarodypoddaneobcemu
władztwuniedążyłydozmianyswegostatusuiutworzeniawłasnegopaństwa.