Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rzeanalizowanychutworów,alewyłoniłsięwtokubadań,jakozauważalne
icharakterystycznedlaliteraturywęgierskiejzjawisko.
Przydoborzeautorówinteresowałamniepierwszareakcjanawojenne
przeżyciapisarzypochodzeniażydowskiegoitowłaśniekonceptprzedsta-
wieniapełnejpanoramywojennychdoświadczeńbyłnadrzędnymczynni-
kiemdecydującymowyborzetekstów,apotemporządkującymje.Wybór
cezuryczasowej1944-1948wynikałzdwóchfaktów.Węgryzostałyzajęte
przezIIIRzeszę19marca1944roku,arok1948zamykałokresntrzyletniej
literatury”[háromévesirodalom]70–jakjąokreśliłTiborGintliwmonumental-
nejmonografiiMagyarirodalom[Historialiteraturywęgierskiej].Twórczość
przeszławówczasintensywnąmetamorfozę,dzielącsiępowojnienafrakcje
tematyczne(npisarzymieszczańskich”–szybkowyeliminowanychzartystycz-
negoobieguinpisarzyludowych”),bypóźniejcałkowiciepodporządkowaćsię
politycestalinizmu71.W1948rokuukazałasięostatniazomawianychprzeze
mnieksiążek–dramatVoronyezsIstvánaÖrkénya.
Strukturęmonografiiwistotnejmierzeporządkujerównieżwspomniany
wcześniejkonceptprezentacjipełnejpanoramydoświadczeńpisarzyżydow-
skich:deportacjidoobozu,pracprzymusowych(wkrajuipozajegogranica-
mi),pobytuwgetcieiukrywaniasiępodczasoblężeniaBudapesztu.Każdy
zrozdziałówpoświęconyjestosobnemudoświadczeniuiinnemuautorowi,
wprzypadkukilkuznichprzeżyciasięmultiplikują,ponieważscenariusze
żydowskiegolosuwBudapeszcieczyNagyvárad(atylkotemiastapojawiają
sięwmoichrozważaniach)byłydosiebiepodobne.
Pierwszyrozdziałksiążkipoświęciłamnarodzinomiprzebiegowidebaty
toczącejsięwokółnkwestiiżydowskiej”naWęgrzech.Skupiłamsięgłów-
nienawiekuXIXipierwszejpołowiewiekuXX(ażdozajęciakrajuprzez
IIIRzeszęw1944roku).Bardzointensywnawymianaopiniinałamachprasy
iwposzczególnychksiążkachnatematobecnościmniejszościetnicznych
(przedewszystkimżydowskiej)wzasadniczysposóbukształtowałaświa-
domośćspołeczeństwaiwpłynęłanajęzyk,sposóbmówieniaoŻydach,ich
wizerunek,atakżenaliteraturężydowskąnaWęgrzechifilozofiętowarzy-
szącąjejpowstawaniu.
WrozdzialedrugimanalizujęobozowąpowieśćTerézRudnóySzabaduló
asszonyok.Aszabadságelső24órája.Wybórtejpisarki,znanejprzedwojną
autorkipopularnychpowieściorybakachipomocachdomowych,pozwala
prześledzićsposóbfunkcjonowanianpowieścisocjograficznej”wnarracji
70Magyarirodalom,szerk.GintliT.,Budapest2010,s.853-856.
71
Sytuacjępolskiegopowojnia,widzianegoprzezpryzmatliteraturoznawstwaihi-
storiiorazbadańspołecznych,możnaprześledzićm.in.wzbiorze:Sampoczątek1944-1948
wliteraturzeokresuPolskiLudowej,op.cit.Zob.takżeM.Zaremba,Wielkatrwoga.Polska
1944-1947,Kraków2012.
25
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
