Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzarnaibiałalegendadziałalnościKomisjiEdukacjiNarodowej…
13
nydwuKomisjiRozdawniczo-Sądowychmającychczuwaćnadcałością
ibezpieczeństwemfunduszypojezuickich.
NiezwyklebarwnąpostaciąjesttupierwszyprzewodniczącyKEN
–IgnacyMassalski,któregodziałalnośćzakończyłasięwatmosferze
skandaluw1776roku.TenzdolnyiwykształconydostojnikKościo-
ła,administratorolbrzymiejizamożnejdiecezjiwileńskiej,związany
zobozemkonserwatywnym,zyskałsobieżyczliwośćipoparciewszech-
władnegoambasadorarosyjskiegoOttonaMagnusavonStackelberga.
Sprzeciwiającsiękrólewskimprojektomreformypaństwa,Massalski
zwalczałkoncepcjęzwiększeniawładzykrólewskiej,międzyinnymipo-
wierzeniakrólowizarząduoświatą,alewpraceKENwłączyłsięinten-
sywnieibyłtwórcąwieluwartościowychinicjatyw.Należałdogorących
rzecznikówfizjokratyzmuizgodniezzałożeniamitejdoktrynypropago-
wałzakładanienaterenieswojejdiecezjiszkółparafialnych.Zachęcał
równieżdziedzicówdozajęciasiępodniesieniemkulturywłościańskiej,
comiałozapewnićfolwarkomwiększądochodowość.Spodpiórabiskupa
wileńskiegowyszłyprzepisydlaszkółparafialnych3,wktórychstawia-
nozawzórzarządzanąprzezniegodiecezję,ofiarującąsięswoimkosz-
temzakładaćiutrzymywaćszkołyparafialne.
KENprzyznałaMassalskiemudotacjęwwysokości23000złpna
utworzeniewdiecezjiwileńskiej13nowychparafiizezobowiązaniem
proboszczówdofinansowaniaszkół,tenzaśpoleciłswoim15wizyta-
toromszkółparafialnychmotywowaćproboszczówdogorliwościoraz
nadzorowaćichpracę.KENprzyznałahierarszekolejne23000złpna
utrzymanietegolicznegosztabu.Massalskizaproponował,abyzałożyć
wWilnieseminariumnauczycielskie.Uzdolnienikandydaci,wyznacze-
niprzezproboszczów,mieliprzezrokpobieraćtamnauki.KEN,zgodnie
zideąpomysłodawcy,wyasygnowała25000złprocznienakształcenie
50nauczycieli.Biskupzamierzałponadtowybudowaćdlaswegozakła-
dubudynek,któregokosztorysopiewałna40000złp,jednakbiskupia
buchalteriawydałasięKENpodejrzanairealizacjęprzedsięwzięciaza-
blokowano4.
Praktykimetropolitywileńskiegozacząłzwłaszczabacznieśledzić
podkanclerzylitewskihrabiaJoachimChreptowicz,któryponominacji
dowładzKENobjąłkierownictwowDepartamencieAkademiiiSzkół
Litewskich.Zajmowałsięzurzędu,zmuszonydoczęstychpobytów
wWarszawie(pochodziłzeSzczorsnaLitwie),porządkowaniemzagad-
nieńprawnychiorganizacyjnychorazopiekąmerytorycznąnadszko-
łamilitewskimi.Obowiązkiwykonywałzwłaściwąsobiepedanterią,
3R.Wroczyński:Dziejeoświatypolskiejdoroku1795.Warszawa1987,s.233.
4A.Jobert:KomisjaEdukacjiNarodowej1773-1794.Wrocław1979,s.45–46.
