Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzarnaibiałalegendadziałalnościKomisjiEdukacjiNarodowej…
15
DwórwpobliżuNiemenczynanaLitwie,dokońcaXVIIIwiekupozo-
stającywrękurodzinyMassalskich,czyokazałąrezydencjęwWerkach
naprzedmieściachWilna,zbudowanązrozmachemprzeznajwybitniej-
szychówczesnycharchitektówwileńskich.
BiskuppoznańskiAndrzejMłodziejowskitodrugawyjątkowonie-
chlubnapostaćokresupokasaciezakonujezuickiego.WłaśnieMłodzie-
jowskigorącooptował,idącpoliniipolitykiniechlubnejpamięcimar-
szałkasejmurozbiorowegoAdamaPonińskiego,zapowołaniemkomisji
lustracyjnejcelempodziałudóbrpojezuickich.Młodziejowskipochodził
zbiednejrodzinyszlacheckiejijedyniedziękiwłasnemusprytowizdo-
byłpokaźnymajątekorazzaszczytnegodności.Wsławiłsięzaśbezprzy-
kładnymłapownictwemibezwzględnościąwzdobywaniupieniędzy.
GrabieżdóbrpojezuickichprzezczłonkówKENszłatakraźno,że
sejm,zaprzyzwoleniemPonińskiego,powoławszyKomisjęRozdawniczą
KrólestwaPolskiego,przywództwojejoddałwłaśnieMłodziejowskiemu.
RazemzMassalskimzaswojefunkcjepobieraliodcarycyKatarzynyII
po30tys.dukatów(54tys.zł)roczniewynagrodzenia.Małobyłowi-
doczniebiskupowi,skorozamarnewporównaniuzbilansemrocznych
dochodów1000złotychochoczokolaborowałzposłemrosyjskimMicha-
łemWołkońskim,relacjonującmuprzebiegsekretnychspotkańzkró-
lemStanisławemAugustem.Nicdziwnego,żepodtakimkierownic-
twemKomisjerychłozyskałymianonkomisjirozdrapniczych”.Nawet
sejm1776rokuniemógłdociec,ilefortunypojezuickiejprzepadło;być
możeok.30%,a–zaznaczmy–majątkiskasowanegozakonuszacowa-
nona32mlnzł10.
DziałaczemKEN,któryskompromitowałsięchciwościąigrabie-
żądóbrpojezuickich,byłteżksiążęAugustSułkowski,wykształcony
izręcznypolitykoskłonnościachkosmopolitycznych.Intrygowałon
zzimnądwulicowością.Umiałsięrównieżskutecznieprzypodobać
zwierzchnikom.Swoimdaremkrasomówczymzaskarbiłsobiezaufanie
StanisławaAugusta,którymianowałgowojewodągnieźnieńskimise-
kretarzemkoronnym.WszedłteżdoKomisjiSkarbowejiSąduAsesor-
skiego.Wkrótcejednaksprzeniewierzyłsiękrólowiiwkomitywiezza-
borczymidworami:austriackim,pruskimirosyjskim,knułpodstępnie
wcelupozbawieniatronuStanisławaAugusta11.Pełniącwlatach1775–
1776funkcjęmarszałkaRadyNieustającej,pobierałwysokąpensjęod
rządurosyjskiego(jakoszpieg)ijednocześniezajmowałsięczynniefi-
nansamipublicznymi.Naszczęściekadencjamarszałkowskaskończyła
sięw1776roku.
10Z.Gloger:Encyklopediastaropolska.T.3.Warszawa1989,s.66.
11Ibidem.
