Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
zarównoKreml,jakiWarszawabyłyzgodnewswychdziałaniachwymie-
rzonychprzeciwkosamodzielnościKozaczyzny.Obadworyniepragnęły
odbudowyznaczeniawojskazaporoskiegodopozycji,jakieposiadałoono
wlatachpoprzednich,iostateczniepodzieliłyUkrainęmiędzysiebie.
Bypoznaćprzyczynytegonagłegoupadkuorazodpowiedziećnapy-
tanie,czybyłainnaalternatywadlaKozaczyzny,trzebaprzyjrzećsiępoli-
tycekozackiej,stosunkomzMoskwąiRzecząpospolitą,wydarzeniom,ja-
kiezaszłynaUkrainiemiędzyzawarciemukładuhadziackiegoaugodą
cudnowską,czyliwlatach1658-1660.Pamiętaćnależy,żeprzyczynytych
procesówtkwiąnietylkowwypadkach,jakiewtymiwcześniejszymokresie
miałymiejscenaUkrainie,alerównieżwsytuacjigeopolitycznejEuropy
Środkowo-Wschodniej.
WniniejszejpracypoddałemanaliziepolitykęhetmanaIwanaWy-
howskiegowobecPaństwaMoskiewskiegoiRzeczypospolitejorazjego
działaniazmierzającedorewizjitraktatuhadziackiego.Szczególnemiej-
scezajmujądziałaniawojenne,będąceistotnymczynnikiemopisywanych
wydarzeń.Przedstawiłemzwłaszczaprzebiegkampaniikonotopskiejizwy-
cięstwopodSosnówką.Dużouwagipoświęciłemdziałaniompodejmowa-
nymprzezdwórmoskiewski(pougodziehadziackiej)iwarszawski(po
ugodzieperejasławskiej1659roku)wceluprzeciągnięciaKozakówna
swojąstronę.ItakwprzypadkuKremlabędziemymiećdoczynieniazpró-
bamipozyskaniaI.Wyhowskiegoijednocześnieobaleniagoprzypomocy
niższychwarstwspołecznościukraińskiej.Jeślizaśchodziodwórkrólew-
ski,tobędzieonpodejmowałpróbypozyskaniamłodegonastępcytwórcy
ugodyhadziackiejJurijaChmielnickiegoorazprawobrzeżnejstarszyzny,
niechętnymokiempatrzącejnaograniczanieprzezMoskwęautonomiiko-
zackiej.
PrzedstawiłemprzyczynyupadkuI.Wyhowskiego,okolicznościza-
warciatzw.drugiejugodyperejasławskiejidziałaniapodejmowaneprzez
częśćstarszyznykozackiejwceluzmianyniektórychpostanowieńtego
układu.Próbowałemrównieżodpowiedziećnapytanieoprzyczynachprzej-
ściaJ.ChmielnickiegoiprawobrzeżnychpułkówkozackichnastronęRze-
czypospolitejw1660roku.
Prezentującprzebiegwydarzeńzlat1658-1660wartozastanowićsię
nadkilkomaproblemami.Wydajesię,żeporozumieniezRzecząpospolitą
niebyłocelemI.Wyhowskiego,ajedynieetapemnadrodzedosuwerenno-
ściKozaczyzny.Widocznetojestzarównowtreściukładu,propozycjach
zmianprzedstawionychprzezstronękozackąnasejmie1659roku,jak
iwdziałaniachpolityczno-wojskowychpodjętychpoHadziaczuprzezhet-
mana.Pojawiasięwięcpytanie,jakicelprzyświecałhetmanowipopodpi-
saniuugody?Jakiezmianychciałwprowadzićdoukładu?Jakwyglądała
jegopolitykawobecMoskwyijakiebyłytegoprzyczyny?Czemusłużyły
