Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tworzącychgoregułjestmiernikiemtego,nailestosunkimiędzynaro-
dowepozostająpodrządamiprawa,anailesąstanempozaprawnym
kształtowanymprzezfaktydokonane.
Trwającąodstarożytnościfilozoficznądebatęosilezbrojnejprze-
nikaprzekonanie,żeuwojnatozbytpoważnasprawa,abyjejrozpoczę-
ciepowierzaćwojskowym”
.Myśltaobecnajestiwspółcześnie,choćby
wpracachMichaelaWalzera-najważniejszegodzisiajobrońcyipro-
pagatorateoriiwojnysprawiedliwej9.Teoriatawciążpozostajeprzede
wszystkimwyrazemsporuomoralnąpozycjęwojnyjakoformyludz-
kiegodziałaniaipowstałajakonarzędziekrytykidowolnegoodwoły-
waniasiędosiłyzbrojnej.Spórtendotyczydwóchspraw:1)czyikiedy
wojnęmożnausprawiedliwić;2)czyprowadzeniewojenzawszepod-
legamoralnejkrytyce.Napierwszepytanienegatywnieodpowiadają
pacyfiści,nadrugiezaśrealiści,dlaktórychwojnysązasadniczotylko
środkiemdziałańpolitycznych,idlategozdająsiętwierdzić:wczasie
wojnyprawamilczą.Teoretycywojnysprawiedliwejodrzucająobasta-
nowiska.Przyjmują,żewojna-choćsamawsobiejestprzecieżaktem
przemocy-podpewnymiwarunkamimożebyćsprawiedliwaiwtym
znaczeniuuzasadniona.Wtejperspektywiezmierzajądowyjaśnie-
nia,czy,kiedyijakwalczyćzbrojnie.Wojnasprawiedliwajesttu-
trzebaprzyznać-określeniemdośćogólnym.Wściślejszymujęciu
oznaczacośusprawiedliwionego,uzasadnionego,anawetmoralnie
koniecznegowkonkretnychokolicznościach10.
Przedstawicieleteoriiwojnysprawiedliwejtraktują-jakwspo-
mniano-użyciesiłyzbrojnejjakosferęprzymusu,czylijakosferę
zasadniczomoralniepodejrzaną.Pewnymaktomagresjiiokrucień-
stwa-twierdząjednocześnie-należyjednakprzeciwstawićsięsiłą.
Kontrowersjataidzisiajjestaktualna,czegospektakularnymwyrazem
pozostajespórwokółinterwencjihumanitarnej.Czydobrzesięstało,
9
Zob.M.Walzer,Spórowojnę,tłum.Z.Zinserling,Muza,Warszawa2006;idem,
Wojnysprawiedliweiniesprawiedliwe.Rozważanianaturymoralnejzuwzględnieniem
przykładówhistorycznych,tłum.M.Szczubiałka,PWN,Warszawa2010.Nauwagęza-
sługujeszerokioddźwiękpracWalzerawnauceprawamiędzynarodowego.Wyrazem
tegojestchoćbyprawniczesympozjumpoświęconejegoklasycznejjużpracyWojny
sprawiedliweiniesprawiedliwe…Zob.JustandUnjustWarriors:Markingthe35th
AnniversaryofWalzer’sJustandUnjustWars,EJIL2013,t.24,s.13in.
10
M.Walzer,Spór…,s.9.
20
