Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dyplomacjahabsburskawobecsukcesjijagiellońskiej.organizacjaidziałania
31
Ernest,zostałwybranynastępcąZygmuntaAugusta,jeżelizaśokazałobysięto
niemożliwe,należałoprzeszkodzićwwyborzekogokolwiekinnegoistaraćsię
oodroczeniecałejsprawynabardziejsprzyjającyHabsburgomczas.Ponadto
posłowiemielizazadaniezbadaćstosunekpolskiegokróladoplanusukcesji
habsburskiej,przedstawićmunegatywneskutkibrakudecyzjiwkwestiina-
stępstwa(wizjapaństwapolsko-litewskiegotarganegoprzezsporywewnętrz-
ne,stającegosięłatwymłupemdlanieprzyjaciół)27.ZygmuntAugustprzyjął
poselstwobardzochłodno.Zabiegicesarzauznałzaprzedwczesne.Wobec
niezwoływaniaprzezkrólasejmu,BertoldzLipyopuściłRzeczypospolitą
wczerwcu1571roku.
ReakcjądworuwiedeńskiegonanadsyłaneprzezCyrusawiadomościopod-
upadającymzdrowiukrólapolskiegobyładecyzjaMaksymilianaIIowysłaniu
doPolskikolejnegoposła.Tymrazemwybórpadłnawspomnianegojużpodko-
morzegocesarskiegoGeorgaProskowskiego.Przygotowanadlaniegoinstrukcja
(28V1572)nakazywałamu,porozumiećsięzopatemwrocławskimiwspólnie
napominaćgłównychsenatorów,abyzuwaginabudzącyobawystanzdrowia
ZygmuntaAugusta,zaczęlimyślećonastępcy.Zewzględunadelikatnycharak-
termisjizalecanoszczególnieostrożnedziałanie.Legatawyposażonododatko-
wowlistyuwierzytelniającedowszystkichstanów,cowskazuje,żekancelaria
cesarskaliczyłasięzmożliwościązgonukrólapolskiegopodczasodbywania
poselstwa.Mimotakstarannychprzygotowańmisjaniepowiodłasię.Zanim
cesarskiwysłannikprzybyłdoWarszawy,choryZygmuntAugustwyjechał
doKnyszyna.Proskowskiniezastałwmieścieżadnegoznaczniejszegosenatora.
Niespotkałsięrównieżzhabsburskimrezydentem,którywśladzapolskimmo-
narchąudałsięwpodróżdoKnyszyna.SpóźnionemuProskowskiemupozostało
jedyniebezczynneczekanienanowewytycznezWiednia28.
Wiadomośćośmiercikrólapolskiego(7VII1572)wprawiłahabsburską
machinędyplomatycznąwniespotykanewcześniejporuszenie,świadczyotym
m.in.ilośćpolonikówzgromadzonawwiedeńskimarchiwum29.Naimponują-
cąliczbędokumentówskładająsięgłównieinstrukcje,dlakolejnowysyłanych
doRzeczypospolitejposłów,wskazówkikorespondencyjneudzielaneagentom
iinformatoromorazlistypisanedoprzedstawicielipolskiejilitewskiejelity
senatorsko-dygnitarskiej.Koordynatoremcałejrakuskiejakcjidyplomatycznej
byłMaksymilianII.Należyzastanowićsię,czyosobowośćicharaktercesarza
miaływpływnajejprzebieg.
27A.Bues:DiehabsburgischeKandidatur…,s.6-7,85,192;T.WierzbowsKi:Zabiegicesa‑
rza…,s.413-414.
28A.Bues:DiehabsburgischeKandidatur…,s.7,192;T.WierzbowsKi:Zabiegicesarza…,
s.415-417.
29Zob.E.Dubas-UrwaNowicz:Korespondencjaofcjalnaiprywatnawkontaktachmiędzy
RzecząpospolitąaCesarstwem.PolonicawHaus‑,Hof‑undStaatsarchivwWiedniuzlat1562-
1578.nPrzeglądHistoryczny”1992,z.3,s.497-510.
