Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Pamięćizapośredniczenie
Prymitywna,zdezelowanaMaszynaPamięcipotrafitylkoza-
wrócić1niestety,działabardzowadliwie.Szybującnadlądem
przeszłości,zatrzymujesięniekiedydługonadtymiokolicami,
któremałonasdzisiajinteresują,ukazujezaśwgęstejmglete
miejsca,gdzierozgrywałysięniekiedynajbardziejpasjonują-
cedziejelegendarnychczasówmłodości.Człowiekgwałtownie
szarpielejcenieposłusznejmaszyny,każesięjejzatrzymać,
wpatrzonychciwiewówzapomnianyląd1napróżno!1nie
widzinic…Zatonął,jakzatonęłaprzedkilkulatyItaka,ojczysta
wyspaOdyseusza.Imyślęsobieteraz[…],żeprzyjdziekiedyś
takizłotywiekludzkości,gdyzłatwościąbędziemożnaodtwo-
rzyćcałąswąprzeszłość.[…]Dośćbędzienacisnąćodpowiedni
lewarek1aukażecisięnaekranie;ekraniezjakiegośplastiku,
amożenawetpoprostunaekraniepamięci?[…]Przestańmy
więcnarzekaćnaprymitywnywehikułnaszejpamięci.Skorzy-
stajmyzjegousług.Iodmłodzeniowiele,wielelat1powróćmy
doszkoły26.
Wprzypadkuwspomnieńzdzieciństwaznajdziemywużyciuokreślenia
analogicznewyrażeniaformuliczne(Gdywspominam…,Gdyspoglądam
wsteczzasiebie…),porównania(jakzlochu,jakkosteczkiodkopane,jak
dozapomnianejszuflady,jakradosnyorszak,nibyzprzeczytanejksiąż-
ki,jakfragmentfilmu,jakbymiktośnóżwbijałwsamoserce),metafory
(cierpkośćiudrękawspomnień,utkanysen)orazzbanalizowaneepitety
(odległe,zamierzchłe,niejasne,mgliste,serdeczne,ciepłe).Narzucająone
wypowiedzitonsentymentalny,zaprawionyniekiedyuczuciemgoryczy.
Wspominającswewarszawskiedzieciństwo,PawełHertzpisze:
Nicniezostałoztamtychlatichoćpotrafięopisać,cowidzia-
łemisłyszałemwtejczarującej,porannejgodzinie,chociaż
potrafięwywołaćzpamięcikolorbrukuiszumskrzydełpod-
rywającychsiędolotugołębi,istotarzeczy1uczucie,zjakim
witałemtenwielkiświatbarw,zapachówidźwięków1pozo-
stanieniewyrażalnanazawsze.Jakdalekie,zmieszanezsobą
głosy,cocichną,gdyodjąćoduchamorskąmuszlę,takdocho-
dzimniewyraźnaniegdyśiprostamowaminionegoczasu.Gdy
odejdęztejuliczki,anawetgdytylkootworzęoczy,rozwieje
sięwoń,zniknietrel,zgaśnieblask.Cofniesięciepładłoń,któ-
radotykamiczoła.Gdyotworzęoczy,upadniewysokawieża
26A.STERH:Wszkoleżycia.W:Kredąnatablicy.Wspomnieniazlatszkolnych.
Warszawa1958,s.385—396.
