Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Pamięćizapośredniczenie
JaninaMortkowiczowa,wspominająclataszkolne,żałowałautratypa-
miątkowejfotografiikoleżeńskiej,którazginęławgruzachWarszawy:
Stoimitakżywowpamięci!Widzętakdokładniekażdyjej
szczegół!30.
WautobiograficznejksiążceIngmaraBergmanaLaternamagicaznaj-
dujemynastępującewyznanie:
Pochylamsięnadfotografiamidzieciństwaistudiujętwarzmo-
jejmatkiprzezszkłopowiększające,usiłujęprzeniknąćpoprzez
spopielałeuczucia31.
Alewtymwypadkupomócmożejedyniehistoriarodzinyjakosuma
doświadczeńpokoleniowychijednostkowych.
Jestprzecieżpamięćwtórnatego,comiopowiadaliRodzice,
aczegojasamazsiebieniemiałamwewspomnieniach32
—twierdziMariaIwaszkiewicz.Współcześniezwykłosiępamięćwtórną
określaćmianempostpamięci.Znajdziemyjejprzejawyjużuśw.Augu-
styna,gdyswójpierwszygrzechrekonstruujenapodstawieświadectwa
innych,byzadaćwkońcufundamentalnepytanie:
Ktomiprzypomnigrzechy,jakiepopełniłemwniemowlęc-
twie?33.
NapotkamyjątakżewpierwszymrozdzialeksiążkiAleksandraHer-
cenaRzeczyminioneirozmyślania,gdzieautorprzytaczaopowiadanie
nianiopożarzeMoskwyw1812roku,bykontynuowaćtentematwłasny-
misłowami,opierającsięnainnych,jedyniesobiewiadomych,źródłach.
Nadmieniającoswychdziecinnychlękach,JulienGreendodaje:
Opowiadanomi,żemajączaledwiepięćlat,wpatrywałem
sięwkątpokojuiprzemawiałemdokogośwniezrozumiałym
języku34.
30J.MORTKOWIczOWA:Wspomnieniasprzedlatsiedemdziesięciu.W:Kredąnatabli-
cy…,s.342.
31I.bERGMAH:Laternamagica.Przeł.Z.ŁAHOWSKI.Warszawa1991,s.7.
32M.IWASzKIEWIcz:Zpamięci…,s.5.
33ŚW.AuGuSTyH:Wyznania.Przeł.z.KubIAK.Warszawa1982,s.10.
34J.GREEH:Wyruszyćprzedświtem.Przeł.Z.MILEWSKA.Warszawa1969,s.12.
