Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
R.Waksmund:Formułyifigurypamięciwewspomnieniowejprozie…
ratusza,pękniezhukiemsprężynazegara,zmatowiejąszyby,
wykrusząsięrzeźbykrólów,odlecąbłękitnegołębie.Stojęwięc
nieruchomowpustejuliczce,apamięć,łaskawapamięć,jak
dobrastaraniańka,przyciskamimocnopowieki,spodktórych
spływaczysta,jasnałza27.
31
Proteząpamięcistajesięfotografia,którajaksłynnaProustowska
magdalenkauruchamialawinęreminiscencjiukładającychsięwhistorię
naswójtemat—wświecie,któregojużniema.Jakopierwszezapamię-
tanewrażeniezeswegomoskiewskiegodzieciństwapodajeJurijNagibin
wyprawędofotografanaCzysteStawy,amiałwtedyczterylata.Naj-
dobitniejszytegoprzykładznajdziemywautobiograficznejpowieściJana
BrzechwyGdyowocdojrzewa:
Leżyprzedemnąstaroświeckafotografia[…]jakgdybychcia-
łaztryumfemzaznaczyćwyższośćswegopapierowegoistnienia
nadtymwszystkim,couległozagładziewokresiepółwiecza,
któreonazwycięskoprzetrwała,majączasobątrzyrewolucje,
trzywojnyipowstaniewarszawskie[…].Fotografiatależyte-
razprzedemną.[…]Uważniewpatrujęsięwzapomniany,obcy
jużniemalkształtmegodzieciństwa.Itoskupienieuwagipo-
magamiprzywrócićdożyciaokruchywspomnieńdrzemiące
gdzieśwzakamarkachpamięci.[…]Przezfotografię,jakprzez
furtkęczarnoksiężnika,wchodzędokrainymegodzieciństwa,
uchwyconejprzezobiektywpięćdziesiątlattemu,iutożsamiam
sięzchłopcem,októrymwiem,żejestmnąsamym28.
Możejednakwywoływaćuczucieobcości,jakwprzypadkuBohdana
Czeszki:
Fotografie,któredziwnymzbiegiemokolicznościzachowałysię,
przynosząmiwizerunekobcegochłopca,ubranegowkusepan-
talony,spiętepodkolanaminapodobieństwospodeneknoszo-
nychdofraczkówprzezpanówzepokikrólaStasia.Nagłowie
maówchłopiecdziwnykaszkiet,zklapamidługimijakuszy
wyżła,spiętymiprzypomocyguzikównawierzchuczapki.Nad
skroniąprzypiętyjestznaczekwkształcierombuzezłotąliterą
N.Napoleońskatacyfrabyłapoprostupierwsząliterąnazwi-
skanaszegodyrektoraiwłaściciela,panaNiklewskiego29.
27P.hERTz:Wieczorywarszawskie.Warszawa1974,s.18.
28J.bRzEchWA:Gdyowocdojrzewa.Warszawa1965,s.5—6.
29b.czESzKO:Profilecieni.W:Kredąnatablicy…,s.60.
