Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
potraktowanieichjakprzedmiotyiuprawomocniłapu-
blicznechirurgiczneotwieranieorganizmów,oglądanie
poszczególnychnarządówicałychukładóworazobserwo-
wanieichwtrakciepracy,cowiązałosięzniewymownym
cierpieniemzwierząt.
OpinieBaruchaSpinozytakżepozostawaływduchu
nowożytnegoantropocentryzmu.Wprawdzieprzyzna-
wałonzwierzętomprawodoodczuwania,takżebólu,ale
dowodziłjednocześnie,żeróżniąsięoneodczłowieka
naturąistatusem.Dlategowolnoznich,jegozdaniem,
korzystaćdowoli,oilesłużytotylkoboskiemupo-
żytkowi
17
.Zdecydowaniepopierałmordowanieinnych
gatunkówiniewidziałniczdrożnegowpozbawianiu
ichżycia,gdytylkomatonaceluzaspokojenieludzkich
potrzeb-wtymnaukowych.Wtensposóbugruntowana
zostaławepocenowożytnejideologialudzkiejdominacji
nadświatemprzyrody.
Dopierowiekoświeceniaprzyniósłzmianywpodej-
ściudonaturyidodefiniowaniarelacjiczłowiekaizwie-
rzęcia.NawetImmanuelKant(1724-1804),któregogłówne
poglądyzwiązaneztymzagadnieniempozostawałybliskie
myśliminionegowieku,postrzegajączwierzętainstru-
mentalnie,jakoistotyniższeinieposiadającepraw,doma-
gałsięeliminacjiczynówdlanichszkodliwych.Uważał
bowiem,żeprowadząonedopowstawaniamoralnego
zła
18
.Pragnąłprzedewszystkimzachowaćichużytecz-
ność,dlategopotępiałwszelkieokrucieństwo.Uważał,
żebrutalnośćczyokaleczaniezwierzątprowadządoich
uszkodzeń,atymsamym-zmniejszająichprzydatność.
Pozatymwywołująuagresoraskłonnośćdopodobnych
czynówwzględemludzi.Azatemzakaztenpodyktowany
byłniebezpośredniotroskąolosidobrostanzwierząt,ale
wyłącznieludzkąkorzyścią
19.
17
Por.W
.Tyburski,Człowiekiświatzwierzątł,s.16.
18
Ibidem,s.17.
19
I.Kant,Uzasadnieniemetafzykimoralności,przeł.M.Wartenberg,
DeAgostini,Altaya,Warszawa2002,s.72.
