Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wżyciumamytrzyrodzajeprzyjaciół:którzynaskochają,tych,
którymjesteśmyobojętni,itych,którzynasnienawidzą.(Nicolasde
Chamfort).
Skwarczyńskajakoformypokrewneaforyzmowiwymieniapara-
doks,maksymęisentencję.Aforyzmwnajwiększymstopniuznich
wszystkichzawieraćpowinienoryginalne(wpewnymzakresiesprzecz-
nezempirycznymoglądemświata)ustosunkowaniesiędorzeczywisto-
ści,uniwersalnąprawdę,zwięzłą,niezwykłąformęzewnętrzną.
Skwarczyńskatakżewinnychpracachmówiłaoaforyzmie,bardziej
jednakkoncentrowałasięnauszeregowaniugowśródinnychgatunków
literackich12.
MichałGłowińskiwksiążcepoświęconejStanisławowiJ.Lecowi
omawiapokrótceniektórezcechgatunkowychaforyzmu,wyznaczając
aprioryczność,krótkość,zwartośćispoistośćjakokonstytutywa13.
ZewszystkichcechnajbardziejzajmujeGłowińskiegoaprioryczność
sądówklasycznegoaforyzmu(modelfrancuski),któremuprzeciwstawia
współczesne,ironiczne,wieloznaczneaforyzmyLeca.DlaGłowińskie-
goaforyzmjestkonstrukcją,którejwyznacznikistrukturalnesąbardzo
stabilne.Zdanietonapoziomiepoetykiopisowejgatunkurzeczywiście
jestprawdziwe,lecznieuwzględniaprocesówhistorycznoliterackich,
mającychjednakdośćdużywpływnaaforystykę.Głowińskiniewspo-
minarównieżozjawiskachgraniczącychzaforystyką.Pozatymsamo
zestawienieLaRochefoucauldzLecemukazujeodmiennośćchoćby
kilkuelementówmodelustrukturalnegoaforyzmu,któregoniezmien-
nośćtakmocnonapoczątkuswychrozważańGłowińskipodkreślał.
Innymtekstem,któryporuszaproblematykęaforyzmu,jestartykuł
AndrzejaGronczewskiegookrytyceliterackiejKarolaIrzykowskiego14.
Autorpopobieżnymkomentarzudoaktualnychdefinicjisłownikowych
aforyzmuprzypominaodwóchważnychkwestiach.Pierwszasprawato
relacjamiędzyaforyzmematwórczościąludową,bowiemdoświadcze-
1111111
12S.Skwarczyńska,Genezairozwójrodzajówliterackich.W:tejże,Zteoriiliteratu-
ry.Czteryrozprawy,Łódź[b.r.],s.68-69;S.Skwarczyńska,Wstępdonaukiolite-
raturze,Warszawa1965,t.3,s.352.
13M.Głowiński,Aforyzm,fraszka,liryk.W:Myślę,żejestem...OStanisławieJerzym
Lecu,oprac.W.Leopold,Kraków1974,s.183-196.
14A.Gronczewski,Elementyaforystycznewkrytyceliterackiej,„PrzeglądHumani-
styczny”1965,z.1,s.77-88.
16
