Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-513-1
Opór,dominacjaiteoriaspołecznanaprzełomieXXiXXIwieku
25
dominująwzbiorze(cz.IIiIII).Jestraczejmetakomentarzemdotyczącymkoniecz-
nościwnikliwegoprzyjrzeniasięioddaniagłosujednostce,narzeczczegoargu-
mentująwniemniejszymstopniuhistorycyczypsychologowie.Wartykulepoświę-
conymplotkomwśredniowieczuChrisWickhamzachęcadowiększegowysiłkuna
rzeczodnajdywaniaświadectw-takichjakzapiskisądowe,dokumentykościelne
czypodanialudowe-którepozwoląnamusłyszećgłosludziwykluczonych(wtym
wypadkuniepiśmiennych,aprzeztozapomnianych,chłopów).Dosądowychproce-
sówiprawnychdokumentówsięgateżspecjalistkawdziedzinieantropologiiprawa,
Merry,wykorzystującjedozaprezentowaniatworzonychprzezludzinalternatyw-
nychobrazówświata”
,któresprawiają,żeniegodząsięnapodporządkowanie.Do
podobnychposzukiwańnamawiająrównieżpsychologowieFrançoisRochatiAndré
Modigliani,którzywykorzystująmateriałyzeksperymentuStanleyaMilgrama,by
przypomniećotychludziach,którzyniepoddalisięnakazom,odmawiajączadawa-
niabóluinnymuczestnikomeksperymentu.Łącząctedanezeświadectwamidoku-
mentującymipomocŻydomnafrancuskiejwsi,autorzyprzeciwstawiająArendtow-
skiejteoriibanalnościzławłasnąkoncepcjęnzwyczajnościdobra”
.
Odnzwyczajnościdobra”bliskojużdodyskutowanychwostatnichlatachpro-
jektównantropologiidobra”(anthropologyofgood),podktórejpojęciemJoelRob-
bins(2013)iOrtner(wdruku)rozumiejąkoniecznośćwyjściapozadominujące
wnaukowympiśmiennictwieobrazyncierpiącegopodmiotu”oraznciemnąstronę”
teoriispołecznej.Nieoznaczatojednak,żedebatanatematoporuzatoczyłakoło,
sugerującpowrótdoporzuceniabadańoporunarzecznharmoniiiwspółpracy”
.
Wręczprzeciwnie,mowaturaczejodialogicznympodejściu,którenielekceważąc
tematykiprzemocyinierówności,równocześniekierujeuwagęnakreatywnesposo-
byichprzezwyciężaniaibudowaniaalternatywnychprojektów,nludzkieinwestycje
wrealizowaniedobra”(Robbins2013:458).Przypomnienieokluczowejdladyscy-
plinyantropologiikoncentracjinajednostce-jejmotywacjach,sprawczości,
kulturowychznaczeniach,którejednostkatakonstruujeiktórekonstruująjąsamą
-to,dodajmyjeszczeraz,nietylkometodologicznyargument,aleiokreślonestano-
wiskomoralneiintelektualne.
Co,wświetlepowyższychuwagizebranychwtomietekstów,charakteryzujeta-
kiepodejście?Jesttowpierwszymrzędziepodejściekrytyczne,niebojącesięeks-
plorowaćnowychterenówmetodologiczno-teoretycznych,aleiświadomeograni-
czeńiniebojącesiępytać:nailesensownymjestodkrywaniekolejnychpokładów
nprotokołówukrytych”?Czyzasadnejestprzepisywaniedominującychnarracji-
historycznych,narodowych-byudowodnićwszechobecnośćrelacjiwładzy,nierów-
ności,wyzysku?Kiedynupatrywanie”wszędzierelacjiwładzystajesiękarykaturą?
Jakznaleźćrównowagęmiędzynciemną”injasną”stronąteoriispołecznej?Corobić,
jeślibadaniopierająsiętworzeniungęstychopisów”?12.Gdziekończysięuczciwość
badawcza,azaczynapolitycznezaangażowanie?Odpowiedźnapytanie,wjakim
12Zob.UrlaiHelepololei2014.
