Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
978-83-7688-513-1
Plotkiiopórwśródśredniowiecznegochłopstwa
35
Publicafama,wiedzapowszechna,składasięoczywiściezrozmównatematdanej
kwestii,innymisłowyzplotek.Możnabypoprostuprzeciwstawićplotkioporowi:we-
długplotekCompagnonigdyniezajmowałspornejziemi,stawiałopór,sprzeciwiałsię
zarównoprzekonaniombogatszychkrewnychisąsiadów,jakiprawomwspierającego
ichpotężnegowłaścicielaziemskiego-klasztoru.Alecowłaściwierobił?Udającsięna
trzykawałkiziemiiuprawiającjesamodzielnie,publicznieoświadczał,żebędziejebez
sprzeciwówuprawiałwobecności-zarównowrogich,jakiprzyjaznych-świadków.
Chciał,żebymówionoojegooporze.Chciałstworzyćwłasnąpublicafama,publiczną
plotkęnaswójtemat,mówiącąnaprzykład:nCóż,poddaniPassignanonieprzeciw-
stawilisię,kiedysiał,cośmusibyćwjegoroszczeniu”
.Jegoprzeciwnicyodpowiadali,
mówiąc,żejeślisiał,robiłtopotajemnie-tojestbezświadków,cosięnieliczy;żebył
torodzajkradzieży;i,oczywiście,mówiąc,żeArlottowyrzuciłprzecieżCompagnaze
swojejziemi,grożącmuprzemocą.Możnawięcpowiedzieć,żezaprzeczalitemu,żejego
działaniazawszebyłypubliczneorazże,kiedybyłypubliczne,niktsięimniesprzeciwiał.
Wszystkietepublicznedziałania,któreczasamibyłyniemalzrytualizowanąformalnoś-
cią,miałyprostycelwpłynięcianasiećplotek,byopowiedziałasięzajednąlubdru-
gąstronąlubprzynajmniejdoprowadziładojejpodziałunadwiestrony.Abybyćsku-
tecznym,opórpotrzebowałplotekdouprawomocnienianawetwsądzie-uzgodnioną
prawdękonstruowanozapomocąplotek.Wartopamiętać,żespołecznościniezawszesię
zgadzały.Oplotkimożnasięsprzeczać,możnateżjezmieniać.Awdwunastowiecznej
Toskaniiplotkiwielkimszacunkiemdarzyłypublicznebezpośredniedziałanie.
Wśredniowiecznychtekstachchłopirzadkozabierajągłos.Nawetwtymnieczy-
niątegobezpośrednio-sędzia(zawodowysędziainotariuszzFlorencji)zadawał
impytaniaizapisywałichodpowiedzi,aczyniącto,przerabiałjezchłopskiegodia-
lektunałacinę.Trzebatuwspomniećozwyczajowychzastrzeżeniachdotyczących
milczenianiepiśmiennych,jakitychodnoszącychsiędostrategiinarracyjnychsa-
mychświadków.Jednakzeznaniaświadkówsądlanaswpraktycenajlepsząszansą
usłyszeniaichgłosu,atradycjatakichzeznańweWłoszechjestwyjątkowodługa.
SprawaCampagnojestdobrymprzykładem,aleniejestwyjątkowa,nawetdlaXIIw.
Jednakżeistotnejest,żedostępneświadectwazinnychspołeczeństwśredniowiecz-
nejEuropy,dokumentującegłosychłopów,dowodzą,żeprzyjmowalionipodobne
strategie.Mówiąosobienawzajemistarająsięwpłynąćnato,cosądząonichinni
ludzie.Przyjrzyjmysiędwómprzykładomzinnychspołeczeństw,anastępnieprzej-
dziemydopewnychwstępnychuogólnień.
Jednymzespołeczeństw,wktórychplotkanaprawdędawałasięweznaki,była
średniowiecznaIslandia.Panowałatamtakabieda,żeniemalkażdybyłchłopem,
wtymsensie,żebezpośredniouczestniczyłwuprawielub(przedewszystkim)ho-
dowlizwierząt.Islandzkieźródłanarracyjne,szczególnietedatowanenawiekXIII
ipóźniejszestulecia,sąbardzoliczne.Niewszystkiesąświadectwaminopartymina
faktach”
,aleogólnieuważasięjezanaturalistyczne-czylizawierającewiarygodne
opisydziałańspołecznych4.Pełnesąpracpublicznych,októrychsięmówi.Narracje
4WskazówkimetodologiczneByock1984-1985;Miller1990:43-51.
