Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opowiadanieamyślenienarracyjne
15
kacyjną7.Wiadomoprzecież,żezarównowdawniejszych,jakiwe
współczesnychprymitywnychkulturachoralnych,którenieznają
pismaihistorii,naukianifilozofii,narracjajestsposobemprze‑
kazywaniadoświadczeńkolejnympokoleniom(Lalewicz,1978:
256;Ong,1992:186–196).Podobnąfunkcjęwkulturzepełniąmity,
bajki,podania,legendy.
Kategorianarracjijakouniwersalnejstrukturyznalazłaszcze‑
gólnemiejscewpsychologiiwspółczesnej,nagrunciektórejpro‑
wadzonesąintensywnebadanianadzjawiskiemnarracyjności
wpsychiceludzkiejiroląopowiadaniawbudowaniutożsamości
jednostki.Procesrozumieniarzeczywistości,czyliinterpretowania
napływającychdanychwedługpewnychregułzawartychwumy‑
śleczłowieka,wjegowiedzyoświecie,jestzdaniempsychologów
sterowanyschematamipoznawczymi(Rumelhart,1984;Schank,
Abelson,1977),którewpotocznymrozumieniusąpewnymistereo‑
typami,nawykami,leczwpsychologiioznaczająaktywnestruk‑
turypoznawczepozwalającenaorganizowanie,ukierunkowanie
procesówuwagiispostrzegania,sąmechanizmamiusprawniają‑
cymimyślenie.Schematynarracyjnepsychologiasytuujewgru‑
pieschematówopartychnarelacjachcelowościowych,wskazując,
żetoludzkiumysłnarzucanarzeczywistośćformęnarracji,in‑
terpretujezdarzeniajakohistorie,strukturalizujedoświadczenia
jakoefektintencjonalnegodziałaniabohaterów(Trzebiński,2002:
19–20).Badaniaztegonurtupokazująrównież,żeludzkawiedza
potocznajestujmowanawformiestrukturnarracyjnychiwtej
równieżformiemagazynowanawumyśle(Trzebiński,1992).We‑
dletejkoncepcjidwaważnepoznawczoprocesy:porządkowanie
doświadczeńiprocesodwrotny,czyliichodtwarzaniewformie
opowiadania,realizujątęsamąstrukturę.Skororzeczywistośćjest
ciągiemzdarzeń,torzeczy,którechcemyprzyswoić,ujmujemy
wformienarracyjnej,przetwarzającjewprzyczynowo-skutkowe
schematy,iwtejformiezapamiętujemy,abywodpowiednimmo‑
menciemócjeodtworzyćiswąwiedzęprzekazaćinnymludziom.
Badaniapsychologów,psycho-ineurolingwistóworazneurolo‑
7Por.podobneuwagiw:Boyd,2009:31–68;Boyd,2011:145–161.
