Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WacławaPotockiego,coiwSatyrzeJanazCzarnolasu-po-
mimożeupłynęłocałestulecie.Przekonanie,żerzeczywistość
jesthomeostatycznąnteraźniejszością”,którątrzebazachować
nietkniętąiwtakimstanieprzekazaćpotomnym;otóżprze-
konanietojakopowszechnikistniałonietylkojeszczebardzo
długopopojawieniusiępisma,alenawetpotym,gdyzaistniał
druk.Naszsarmatyzmjestspektakularnymtegoprzykładem.
Adopókitakbyło,potęgaświatapamięcijawiłasięniczym
niezagrożona,zaśsprzęgniętazniąoralnośćbynajmniejnie
zajmowałastraconejpozycji-pomimorównoległegoistnienia
pismaidruku.Małotego,wsprzyjającychokolicznościachten
nnajlepszy”dlasztukipamięcisystemkomunikacyjnymógł
dążyćdoodrobieniaponiesionychnstrat”iokresowookazywał
sięnawetekspansywny,npółpiśmienność”niemabowiemraz
nazawszeustalonychproporcji.Jesttylkoczasową,chwiejną
wypadkową.
Prawdopodobniewdziejachludzkościwielebyłotakich
okresów,charakteryzującychsięnkontrnatarciem”zestrony
konserwatywnych,spychanychimarginalizowanychsystemów
komunikacyjnych.Zaciekłość,zjakąPlatonwswymPaństwie
atakujehomerydów,możeświadczyćotym,żeodczuwałreal-
nezagrożeniezichstrony.Aprzecieżwjegorzeczywistości
pismoistniałoprawieodtrzechstuleci,awinnychkręgach
kulturowych(np.mezopotamskim)-odtysiącleci.Wtejpracy
zajmiemysięjednaktylkojednymtakimokresem.Najlepiej
znanymijeżelichodziokulturępolską-najważniejszym.
Określonogoniezbytszczęśliwie(i,jaksięokazuje,również
nieprecyzyjnie)nwiekiemrękopisów”,przyczymdojrzały,
aszczególniepóźnybarokjestgłównymnobszarem”występo-
waniategozjawiska.
Onwiekurękopisów”napisanojużsporo,zajmowalisięteż
nimnajbardziejuznanibadaczestaropolszczyzny
8
.Miałbyć
8
Dlaprzykładuwymieniamtylkokilkastosunkowonajnowszych
prac:J.Tazbir,DlaczegowiekXVIIbyłwiekiemrękopisów?,[w:]tegoż,
OdHauradoIsaury.Szkiceoliteraturze,Warszawa1989;L.Marinelli,
Orękopiśmiennymianonimowymcharakterzepoezjipolskiegobaroku:
cenzurajakohipotezakonieczna,[w:]Staropolskakulturarękopisu,red.
13
