Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stratyfikacja
zobowiązania
Stratyfikacja
uprawnienia
54
npaństwo”112.Wieleistniejącychstratyfikacjiwewnątrzkategorii
npaństwo”-podmiotprawamiędzynarodowego-maswojąnor-
matywnąpodstawęwporządkuprawamiędzynarodowego.Prawo
międzynarodowewielokrotniewytwarzałoinstrumentypożąda-
nychzmianwspołecznościmiędzynarodowej,dzielącpaństwana
kategorie-takicharaktermiałozarównowyróżnienienwielkich
mocarstw”113,np.wramachstatusunstałychczłonków”RadyBez-
pieczeństwaONZ114(art.23KartyNZ),npaństwnieprzyjacielskich”
(art.107KartyNZ),nnarodówcywilizowanych”(art.38ust.1
lit.cStatutuMTS)czynpaństwnajmniejrozwiniętych”(nomen-
klaturam.in.VISpecjalnejSesjiZgromadzeniaOgólnegoONZ).
Stratyfikacjabyławięcnp.instrumentemnakładanianamocar-
stwanszczególnejodpowiedzialności”
,sankcjonowałakoniecz-
nośćkontrolowaniapaństw,którychagresjawywołałaIIwojnę
światowączyustanawiałapodstawęprawnąuprzywilejowanego
traktowaniagrupypaństw-szczególniewsferzemiędzynarodo-
wychstosunkówgospodarczych115.
Zróżnicowaniatemiałyalboprzyczyniaćsięprzezwspółpracę
międzynarodowądozmianyniepożądanegostanunierówności
(przepaśćrozwojowa),albowykorzystaćmożliwościwinteresie
społecznościmiędzynarodowej(rolamocarstw).
Państwa,wyciągającwKonwencjiNZoprawiemorzakonse-
kwencjeprawnezfaktu,żeniektóreznichmająnniekorzystne
położeniegeograficzne”
,przyznałytym,mocąart.70,prawodo
uczestniczeniananzasadziesłuszności”wkorzystaniuzzaso-
bówżywych,doktórych-bezodwołaniasiędoinstrumentów
sprawiedliwościwyrównawczej-prawomiałybyinnepaństwa.
Analogiczneprawodouprzywilejowanegotraktowaniawstosun-
kudokorzystaniazzasobówprzyznanorównieżpaństwomroz-
wijającymsięiludom,którenieuzyskałypełnejniepodległości
112Zob.A.J.K.Bailes,CommentsonQuestionsRaisedinConnectionwithaNewPolitical
ActfortheUnitedNationsinthe21stCentury[w:]A.D.Rotfeld(red.),NewPoliticalActfor
theUnitedNationsforthe21stCentury:ProposalsandConcepts,Warsaw2004,s.82in.
113NatematkorzeniinstytucjiijejrozwojupatrzB.Krzan,Prymatwielkichmocarstw
zestanowiskaprawamiędzynarodowego:odŚwiętegoPrzymierzadoRadyBezpieczeń-
stwaONZ[w:]J.Menkes,E.Cała-Wacinkiewicz,J.Nowakowska-Małusecka,W
.Pęksa,
W.S.Staszewski(red.),Idee,normyiinstytucjeKongresuwiedeńskiego-200latpóźniej
-perspektywaprawnomiędzynarodowa,Warszawa2016,s.121-143.
114Składiliczebnośćgrupynstałychczłonków”jestwynikiemewolucyjnegokompro-
misu;początkowodonwielkiejtrójki”(WielkaBrytania,USAiZSRR)dołączonoChi-
ny,tworzącnwielkączwórkę”
,anakoniecFrancję.
115SzerzejA.Cassese,InternationalLaw,Oxford2001,s.403-418;równieżJ.Menkes,
Nowymiędzynarodowyładekonomiczny.Studiumprawnomiędzynarodowe,Katowice
1988,s.172in.
1.Zagadnieniawprowadzające