Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AkcjalikwidacyjnawWęgrowierozpoczęłasię22września1942
roku.Oświciemiasteczkootoczyłyoddziałyniemieckie,tzw.askarzy
(ukraińskieformacjepomocnicze)orazwcześniejzmobilizowanapolska
policjagranatowa.WładysławOkulus,okupacyjnyburmistrzWęgrowa,
opisywałlikwidacjęgettawnastępującychsłowach:„Najpierw
zabronionoim[Żydom—J.G.]wydalaćsięzmiasta.Napotykanych
zamiastembezsłowazabijano.Chodziłooto,abyŻydzinierobilisobie
kryjówekwokolicznychlasachinierozchodzilisiępookolicy.Pokilku
miesiącachtakiejizolacjiwojskoniemieckieotoczyłocałyWęgrów.
Powschodziesłońcaniemieckipierścieńzacząłsięzaciskać.Niemcy
zewszystkichstronkierowalisiędośrodkamiasta”11.Wczasie
brutalnejakcjiwysiedleńczejnaulicachWęgrowazamordowano
kilkuset(wedługniektórychświadectwnawetdo2tysięcy)Żydów.
Mordymiałycharakterpubliczny,rzeźodbywałasięnaoczach
wszystkich,ludzizabijanonagłównymrynku,naulicachgetta,
nakirkucieiwdrodzedoSokołowa—tam,dokądpędzono
wysiedlanychŻydów.To,comożebyćbolesnedlapolskiegoczytelnika,
tohaniebnapostawaczęścipolskiegospołeczeństwawczasiesamej
akcjiorazwokresiebezpośrednioponiejnastępującym.Według
burmistrzaOkulusa,ludnośćmiastawtychtragicznychgodzinach
podzieliłasięnatrzy„prawiewrogie”wobecsiebiegrupy:„Grupa
pierwsza,najliczniejsza,nietylkookazywałaŻydomwspółczucie,ale
pospieszyłazpomocąwpostaciukrywaniaichidostarczaniażywności,
choćgroziłotośmiercią.[...]Drugągrupąbyłyelementyfaszyzujące,
którechoćniewspółdziałałyzwrogiem,wyrażałyaprobatęiokazywały
zadowolenie”.Natomiasttrzeciagrupawęgrowianwłączyłasię
bezpośredniowniemieckiedziałaniaeksterminacyjne.Tozapewne
tętrzeciągrupęobywateliWęgrowamiałnamyśliBielawski,kiedy
zanotował:„PrzezcałydzieńesesmanizochocząpomocąPolaków
ładowaliŻydównaotwarteciężarówki,któreodjeżdżaływstronę
Treblinki”.WakcjitropieniaŻydówszczególnieniebezpieczni
inajbardziejwidocznibylikilkunastoletnichłopcy,którzyuganialisię
pomieście,szukająckolejnychofiariwydającjewręce
Niemców12.Niektórzymłodziludzieuczestniczącywniemieckiej
nagoncenietylkołapali,lecztakżemordowaliŻydów.Jednymznich
byłsiedemnastoletniEdwardWitecki,którypomagałżandarmom
