Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
13
maswójodpowiednikwantycznejretoryceipoleganatym,byniezaczynaćnar-
racjiodpoczątku,alenprzeznawiązaniepodjąćikontynuowaćdziełopoprzed-
nika,takbypowstałproceskomunikacyjny”9.Wpodobnysposóbwgenezyjskiej
twórczościSłowackiegoindywidualneduchykomunikująsięzboskimuniver-
sum,zAbsolutem,zktóregosięwyłoniłyiwktórymupatrująkoniecziemskiej
wędrówki.
Wksiążcezostałaporuszonarównieżproblematykagenologiiipoetyki
pamięci,bogactwagatunkówiśrodkówstylistycznych,zapośrednictwemktórych
Słowackiutrwalałwspomnienia.JakzauważyłZbigniewPrzychodniakwzamiesz-
czonymtuartykuleRaptularzpodróżywschodniejJuliuszaSłowackiegoprze-
strzeńpamięcipoetyckiej,Słowacki,wprzeciwieństwiedoMickiewicza,miał
szczególnąpredylekcjędotworzeniaosobistychraptularzy.[Pamiętnikzlat
1817-1832],[AlbumrysunkowezpodróżynaWschód],[Raptularzwschodni],
[Raptularzzlat1843-1849],[Dziennikzlat1847-1849]świadcząnietylkoozami-
łowaniupoetydoróżnychformgatunkowychliteraturymemuarystycznej.
Dowodząrównieżjegoskłonnościdowizualizacjiwspomnień.Wwymienionych
diariuszachipamiętnikachsłowowspółwystępujebowiemzobrazem,tworząc
spójnyintersemiotycznydyskursmnemoniczny.Nietylkojednakgatunkirap-
tularzowesłużąSłowackiemudoprzechowywanialubprzywoływaniapamięci.
Funkcjetepełniąrównieżpoematyepickie,wiersze-wspomnieniaitestamenty
liryczne.Wutworachtegotypumożnadostrzecbogatyrepertuarśrodkówstyli-
stycznychsłużącychwyrażaniupamięci.Ukazująonemechanizmymetaforyza-
cjiwspomnieńorazkreowaniacharakterystycznychmnemotoposów.
LicznemetaforypamięcipojawiająsięwKrólu-Duchu.Naprzykładopowieść
ośmierciHeraArmeńczykaewokujemityczneobrazyStyksuiLete.Wtym
samymmnemonicznympolusemantycznymnarratorumieszczaNiemen:
WtenczastoDuszawystąpiłazemnie,
[…]
WStyksie,wLetejskiéjwodzie,albowNiemnie
Gotowatracićrzeczyludzkichmiana
Poszła:awiedzątylkoWniebowzięci,
Czémjestmocczucia!astratapamięci!10
Trzykolejnowymienionerzekimogąsugerować,żeutratapamięciwpisuje
sięwśmierćiodrodzeniepodmiotu-bohatera.Stykskojarzysięzwystąpieniem
duszyzciałaijejprzeprawąwzaświaty.Letezjejoczyszczeniem,wyzbyciemsię
pamięcirzeczyziemskich.Niemennatomiast,nazwanyprzezMickiewiczarzeką
9J.Assmann,HipolepsakulturapiśmiennairewolucjaideowawGrecji,przeł.A.Kryczyń-
ska-Pham,w:Antropologiapamięci.Zagadnieniaiwybórtekstów,oprac.R.Chymkowski,P
.Do-
brosielski,P
.Majewskiiin.,wstępired.P
.MajewskiiM.Napiórkowski,Warszawa2018,s.63.
10Król-Duch,rapsodI,pieśńI,w.33,37-40.Cyt.za:J.Słowacki,Dzieławszystkie,t.7,Wro-
cław1956,s.146.