Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wysokiejceny.Rozmaiciepojmowanyhonorstawiasię
naogółwyżej.Możnazginąćnawojnieitojest
oczywiściepowodemdochwały,alenieprzynosinikomu
ujmytakżeśmierćwpojedynku,znaszejperspektywy
naogółabsurdalna.Polującnadzikiezwierzęta,też
ryzykujesiężyciem–imbardziejniebezpieczne
stworzenieusiłujemyzabić,tymlepszącieszymysię
reputacją.Wojna,polowanieipojedynekstwarzają
bohateromokazjędoprzedwczesnej,alegodnejśmierci.
Domowezamieszki,szlacheckiebójki,zajazdyodgrywają
podobnąrolę,choćichuczestnicywykazująmożemniej
heroizmu,awięcejskłonnościdoawantur.
Wświetlewydarzeńopisanychwpoemacietrudno
ojednoznacznywniosek,żewszelkiezabijaniejestzłem.
Zaangażowanie,polegającenauczestnictwiebądź
respektowaniupanującychwewspólnocieobyczajów,
czynizabijaniepowinnością.Zwłaszczanawojnieczy
podczasdziałańzbrojnychwojnęprzypominających
dochodzizwykledorozmyciapojęciazła,które
–oglądanezinnegopunktuwidzenia–okazujesięwręcz
dobrem.Wartowtymmiejscuodwołaćsię
dowyjaśnieniaSchellinga,którytłumaczy,że„jedność
nierozdzielnawBogu”stajesię„rozdzielnawczłowieku
–itojestmożliwościądobraizła”52.Mickiewiczzdawał
sobiesprawęzowegowielorakiegosplątaniadobraizła,
wprowadzającjakojedenznajważniejszychdylematów
etycznychswegodziełakwestięzabójstwamajoraPłuta,
dodziśzresztąbudzącąskrajneopiniewśródbadaczy
iczytelników.
Mamytudoczynieniazwzorcowąwręczantynomią,
którejusunąćchybasięnieda.Zamordowanie
rosyjskiegooficerajestbezwątpieniazłem(„złem
koniecznym”albo„mniejszymzłem”,mówiącjęzykiem
potocznym),aleczydobrembyłobypozostawienietak
nędznejkreaturyprzyżyciu?Zdrugiejstrony
–comawspólnegozmoralnościątakaforma„likwidacji”
marnegowprawdzieczłowiekainiebezpiecznegowroga,
alemimowszystkoosobywdanejchwilibezbronnej?To,
żeGerwazystoczyłrycerskipojedynekzPłutem,możemy
