Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
leczżepragnął„wyszczerbić”swójScyzoryk„naSopliców
karkach”,dalejże„dwóchzarąbałwkłótni”,akolejny
wwynikupodpalenia„upiekłsięjakpiskorz”(II347,349,
352).NieinaczejpostępujądzielniDobrzyńscy,którzy
zamiastzabijać,chcątylko„kropić”,„golić”i„sprawiać
chrzciny”,ao„wieszaniu”marzyjedyniepanBuchman.
Niechnasjednakniewprowadzawbłądbarwne
słownictwoobytychzszabląistrzelbąbohaterów.Mamy
tuwkońcudoczynieniazwybuchającąnagleżądząwalki
iodbieraniażycia,atakżeerupcjąokrucieństwa,raz
porazpowracającąwpogodnymrzekomoarcydziele.
Kiedy
PanTadeusz
wędrowałdodruku,Artur
Schopenhauerbyłjużautoremswegomonumentalnego
dzieła
Światjakowolaiprzedstawienie
,natomiast
Parergaiparalipomena
miałydopieroujrzećświatło
dzienne.WprzeciwieństwiedoMickiewiczaichtwórcabył
nieprzejednanympesymistą,nazywającymrzeczy
poimieniu,zgorzkniałymfilozofem,oceniającymistotę
ludzkąbezzłudzeń.Conapisałby,gdybyjakimścudem
znalazłsięnaLitwieimiałokazjęobserwować
przygotowaniadozajazdu?Możenaprzykładtakiesłowa:
wsercukażdegotkwidzikiezwierzę,któreczekatylko
naokazję,abyburzyćsięiszaleć,chcączadaćbóldrugiemu
izniszczyćgo,kiedymucałkiemzagradzadrogę.Jest
towłaśniecoś,zczegowyrastawszelkachęćdowalkiiwojny
itowłaśnie,comawpełniposkromićprzydatnyczłowiekowi
dozorca,poznanie.Wkażdymraziemożnatonazwać
radykalnymzłem,czymoddasięusługęprzynajmniejtym,
którymsłowozastępujewyjaśnienie.Jajednakmówię:jest
towolażycia,którarozgoryczonacorazbardziejcierpieniem
istnienia,starasięzłagodzićwłasnąmękę,przysparzając
cudzej.Tądrogąrozwijasięonajednakwewłaściwązłość
iokrucieństwo.53
Oiledlausprawiedliwieniazabijaniaczłowiekstworzył
wyrafinowanysystemnajrozmaitszychpretekstów
iwyjątkówodogólnejreguły,tookrucieństwozawsze
będziebudzićnasząodrazę,anielicznejednostki
znajdującewnimupodobaniewywoływaćzrozumiałe
