Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęciedysfunkcyjnościpaństw-genezaidefinicje
19
waspekciewewnętrznym30.Wartopodkreślić,żeopróczoczywistegoargumentu
przemawiającegozatakimrozróżnieniem(nieuznawanenaareniemiędzynaro-
dowejquasi-państwaniesąorganizmamipaństwowymiwmyśldefinicjipaństwa
obowiązującejwprawiemiędzynarodowym,tymsamymniemapodstawdoroz-
ważańnatematichewentualnejdysfunkcyjnościlubupadku)istniejeteżargu-
mentpraktyczny(pojęciequasi-państwjakoterytoriówniedysponującychuzna-
niemmiędzynarodowymnatrwałewpisałosięjużwjęzykwspółczesnejpolityki
międzynarodowej,jakrównieżwdyskursdziennikarski).
Brakiinstytucjonalneprzyczyniającesiędopowstawaniapaństwdysfunkcyj-
nychwiążąsięnietylkozistniejącympozimnowojennymłademglobalnymibra-
kiemwystarczającychinstrumentównaciskuspołecznościmiędzynarodowej,
aletakżezdwomaprzenikającymisięczynnikami:ubóstwempaństwnajsłabiej
rozwiniętychstrukturalnieiinstytucjonalnie(tzw.państw„CzwartegoŚwiata”
lubleastdevelopedcountries-państwnajsłabiejrozwiniętych)orazposiadaniem
(alboposiadaniemwprzeszłości)przeztepaństwasystemuprezydencko-oligar-
chicznego.Funkcjonującetamreżimypolitycznemożnanazwać„neopatrymo-
nialnymi”
,ponieważnajwyższyurządwpaństwietraktowanyjestjakopatrymo-
nium.Powstałewwynikuobecnościwyżejwymienionychczynnikówpaństwa
dysfunkcyjnecharakteryzująsięsłabościąfunkcjonalną,osłabieniempotencjału
instytucjonalnego,delegitymizacjąwładzy,atomizacjąspołeczeństwa,klienteli-
zmem,systememjednopartyjnym(lubsystemempartiidominującej),demono-
polizacjąwładzyadministracyjnejiwojskowejorazutratąkontrolinadcałością
lubczęściąterytoriumpaństwowego31.
Współcześniemamydoczynieniazmnogościądefinicjiterminupaństwdys-
funkcyjnych,ujmowanychjakopaństwaupadłe,upadające,wstanierozkładu,
słabeczywrażliwe.Czasempojęciatesąużywanewymiennie,kiedyindziejod-
zwierciedlająróżnestopniegradacjikryzysupaństwowości32.Relatywnierzad-
kowpolskiejliteraturzeprzedmiotuspotykasięstosowanieterminu„państwo
dysfunkcyjne”33,dlategozasadnewydajesięprzytoczeniedwóchprzejrzystych
iwpewnymstopniuuzupełniającychsiędefinicjitegopojęcia.
30
P.Kolstø,meSustainabilityandFutureofUnrecognizedQuasi-States,„JournalofPeaceRe-
search”2006,vol.43,nr6,s.723-725.
31
AlexTomsonpoświęcatemuzagadnieniurozdziałksiążkiNeo-Patrimonialism,Person-
alRuleandtheCentralisationoftheAfricanState,[w:]idem,AnIntroductiontoAfricanPolitics,
London-NewYork2011,s.109-129.WPolsceproblemtenpodjęliwswoimartykuleR.Potocki,
M.Kocoń,Państwodysfunkcyjnewśrodowiskumiędzynarodowym,[w:]K.Trzciński(red.),Państwo
wświeciewspółczesnym,Warszawa2006,s.321-335.
32
MarcinFlorianGawryckiprzywołujesłowaChristopheraClaphama,którystwierdził,
żepaństwawstanieupadkupowinnosiędefiniować,piszącraczej,czymoneniesą,niżczymsą.
M.F
.Gawrycki,CzyKolumbiatopaństwowstanieupadku?,[w:]K.Trzciński(red.),Państwo...,
op.cit.,s.338.
33
Terminutegoużylim.in.KamilZajączkowskiwartykuleUniaEuropejskaabezpieczeństwo
wregionieAfrykiSubsaharyjskiej.Aspektypolityczno-militarne,[w:]P.Olszewski,T.Kapuśniak,
W.Lizak(red.),Bezpieczeństwomiędzynarodowe.WyzwaniaizagrożeniaXXIwieku,Radom2009,
