Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RobertKłosowicz,JoannaMormul
(political/publicgoods)swoimobywatelomwgranicachkontrolowanegoprzez
siebieterytorium.Dobratesązhierarchizowane,anajważniejszymznichjestza-
pewnieniebezpieczeństwarozumianegojakobezpieczeństwogranic,obronate-
rytoriumpaństwowego,rządyprawa,walkazzagrożeniamiwewnętrznymi(np.
zprzestępczością),umożliwienieobywatelomrozwiązywaniasporówwobrębie
własnegopaństwanadrodzeprawnejitp.Dopieropozagwarantowaniuobywate-
lomszerokopojmowanegobezpieczeństwapaństwopowinnozapewnićiminne
dobrapubliczne,naprzykładmożliwośćuczestnictwawwyborach,opiekęzdro-
wotnączyfunkcjonującysystemedukacji45.
WedługRotbergakryteriumzapewnieniaprzezpaństwodóbrpolitycznych
(publicznych)swoimobywatelompozwalanasklasyfikowaniewspółczesnych
państwnarodowychwedługpodziałuna:państwasilne(strongstates),państwa
słabe(weakstates)orazpaństwaupadłe(failedstates),zwyróżnieniemdwóch
podkategorii:państwupadających(failingstates)wobrębiepaństwsłabychoraz
państwwstanierozkładu(collapsedstate)jakoekstremalnejformypaństwupad-
łych.
Państwasilnesącałkowiciezdolnedokontrolowaniaswojegoterytoriumiza-
pewnieniazamieszkującymjeobywatelomwachlarzadóbrpublicznych,naczele
zbezpieczeństwemiochronąprzedprzemocąpolitycznąorazprzestępczością.
Wpaństwiesilnymprawaiwolnościobywatelskiesąchronione,panująrządy
prawa,funkcjonujeszkolnictwo,opiekamedycznaorazinfrastrukturakomuni-
kacyjna.
Kategoriapaństwsłabychzawierawsobiepaństwaznaturysłabezewzglę-
dunaswojeograniczeniageograficzne,fizyczneczyekonomiczne,państwa
zasadniczosilne,któredoświadczajączasowejlubuwarunkowanejsytuacyj-
niesłabościinstytucjipaństwowychnaprzykładzpowoduantagonizmów
wewnętrznych,wadliwegozarządzaniaczyatakówzewnętrznych.Dodatkowo
wzbiorzepaństwsłabychRotbergwyróżniapaństwapozorniesilne(seemin-
glystrongstates).Sątozazwyczajautokracje,sprawującesztywnąkontrolęnad
obywatelamiiutrzymującepewienpoziombezpieczeństwa,alejednocześnie
zapewniającebardzoniewieledóbrpublicznych.Przykładytakichpaństwto:
KoreaPółnocna,KambodżapodrządamiPolPotaczyBiałoruśAleksandra
Łukaszenki.Wspomnianawcześniejpodkategoriapaństwsłabych-państwa
upadające-obejmujepaństwasłabe,którezewzględunapostępującykryzys
państwowościstająsięcorazsłabsze,wpewnymmomenciedochodzącdogra-
nicyupadkupaństwa.
PaństwaupadłewopiniiRotbergasątoorganizmypaństwowepełnenapięć,
głębokoskonfiktowane,niebezpieczneirozdarteprzezwciążwalczącezsobą
frakcje.Wwiększościznichwojskarządowemusząwalczyćzconajmniejjedną
rebelią,ponadtodochodziwnichdokonfrontacjirząduzróżnymi,częstoskraj-
45
R.I.Rotberg,FailedStates,CollapsedStates,WeakStates:CausesandIndicators,[w:]R.I.Rot-
berg(red.),StateFailureandStateWeaknessinaTimeofTerror,Washington,DC2003,s.2-3.
