Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Wprowadzenie
23
skimznaczeniu),jakisztukatańca(cozfilozofią,możnabyzapytać)zyskiwała
niepodległość.Słowoniepodległośćbrzmizachęcającoinierazprzecieżwtej
niepodległościdoszukiwanosięskokucywilizacyjnego.Doskonalezdajemyso-
biesprawę,żemuzykapotrzebujekunsztu,akunsztpotrzebujeodpowiedniego
nakładupracy.Byłtakiczas,kiedychciałembyćmuzykiem,grałemnagitarze
inawetgrałemnagitarzedługoiwytrwale,grałemtak,żeinnisłuchali,anawet
zdarzałomisię,żeinniprzychodzilinamojekoncerty.Byłrównieżtakiczas,
kiedytańczyłemiteżbylitacy,którzyprzychodzili,równieżmniewkońcuoglą-
dać9,stądteobawyPlatona,wsposóbzrozumiały,budząmójniepokójinawet
budzączęstomójopór:dlaczegonibyiwimięczegomamyunikaćkunsztu?
Oczywiście,jestteżitamożliwość,żeto,cozwykleuPlatonarozpoznajesięjako
niechęćdokunsztuwmuzyceczywtańcu,jestczymśzupełnie,albopoczęści
przynajmniej,innym10.
Platon,wskróciesiętemutematowiprzyglądając(obszerniejotymwniniej-
szymtekściedalej),wrozwojusztukimuzycznejwidzirozwójjedyniepozorny,
toznaczytaki,wktórymrozwijasięnietyleto,comuzykętworzyicostano-
wijejesencję,ilecoś,codoczepiasiędoniejjakoelementobcy.Doczepiasię
iprzejmujewładzę.Zarównowładzęnadmuzyką,jakiwładzęnadpaństwem,
czegowyrazemjestdlaPlatonacoś,conazywaonteatrokracją.Władzę,wgrun-
cierzeczytyrańską,toznaczytaką,wktórejośrodekwładzyjestdlapaństwa
obcy11.Obywatelzatemaniniemożewtymośrodkuwładzyuczestniczyć,brak
mubowiemodpowiednichnarzędzi12,aniniemożewtymośrodkuwładzydo-
strzecsamegosiebie.Toznaczymiastsamegosiebiedostrzegasiebiesamego
naśladownictwo.Zwichrowanązawszekopię,zktórejbędziemógłpóźniejsie-
biesamegowydobywać,aleteżktóramożego,codoniegosamego,zwieść.Są
jedniisądrudzy,to,wczymjednośćpaństwasięniegdyśiściła,stajesięteraz
przyczynąrozpadu.Jednościpaństwatrzebaszukaćgdzieśindziej,pozasłużbą
Muzom.Nawetzatem,jeślisięgdzieśtakąjednośćodnajdzie,jejświętośćtrzeba
9Oilejakogitarzystawystępowałemsam,otylejakotancerzwystępowałemrazemzinnymi,jako
tancerzTeatruTańcaAlter.Gitarzystąbyłemlepszymniżtancerzem,alemyślę,żetancerzemniebyłemna
tylepodłymprzynajmniej,żebyinnympsućprzedstawienia.Słowem,oilemiwiadomo,niebyłotakich,
którychmójudziałwprzedstawieniach,odprzyjścianaspektakl,odstraszał.
10Gdybyśmyszukaliwdzisiejszejsztuceanalogii,myślę,żenajlepszejdostarczynamsztukafilmo-
wa.Platonzapewnebyłbyprzeciwnikiemefektówspecjalnych,szczególniewtedy,kiedyefektyspecjalne
kryjązasobąpustkędramaturgiczną.Nierazbędziemytrafiaćnamomentyplatońskichrozważań,kiedy
kunsztspotykasięzpochwałą.Chociażbywtedy,kiedyPlatonzaleca,abyto,comabyćpodobne,było
podobne.
11Czegooznakąjestoczywiścieczęstoto,żewładzatyrańskaprzedstawiasięjakonajbardziejswo-
ja,rodzima,własnaiautochtoniczna.Zzasadytyranjestjednakelementempozapaństwowym,czego
oznakąjestprzemoc.
12Zob.:Arystoteles,Zagadnieniaprzyrodnicze918b13-30(XIX15);Kowalzig,Wilson2013:18:
nvirtuositybeyondthereachofordinarycitizen-choroi”.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
