Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Wprowadzenie
41
wypowiedzeniatego,coniezdążyłosięwypowiedziećsamo.Sątakierzeczy,
którewypowiedziećsiędajątylkowtensposób,wduplikacie,fałszerstwieczy
odrzuceniu.Oczywiścietegotypuformułaobciążonajestniewyobrażalnym
właściwieryzykiemitrochęjakpaktzdiabłemliczyćmusinaiwnienato,że
diabełjestjednakTejsiłycząstkądrobną.Zdrugiejstronyjestwtymnieobecny
chybanigdzieindziejprzejawbliskości.Bliskościiposzanowaniadlatego,co
nieobecne.Tymszczerszej,żepozostanieonanazawszenieczytelnainieroz-
poznawalna62.
Prawasąoznakąsłabości,nieobecnościkróla,toznaczytego,którymógłby
byćprawemżywym,stądnależyjezawszepodejmowaćniejakowzastępstwie
icałyczasnależybyćprzygotowanymnato,żewraziepowrotukróla,prawa
będziemożnazawiesić.TakmówioprawachPlatonwPolityku63ipóźniejbę-
dzieoprawachpodobniemówiłArystoteles,wprawościszukająctegomomentu
prawa,wktórymdogłosudochodziintencjaprawodawcy64.Sameprawanależy
wkażdymakciesądu,którywinienbyćprawy,naprostowywać(ἐπoνopoόω),tak
jakbyprawo,mimoprzecieżżeogólne,znaturybyłoprzekrzywione.Takajestna-
62Wstronęszczerościwiedzienasraczejnieporadnośćaniżelimistrzostwo,bezbronnośćraczejani-
żeli,przejawiającesięchociażbywnieugiętejpewnościlogicznychwnioskowań,zabezpieczenie.Nie
tylenaturalniepróbujetutajwykazać,żewnioskowanialogicznemusząbyćnieszczerealbożeewentual-
naniepoprawnośćmoichwnioskowańwinnabyćodczytanajakoprzejawwłaściwegopostępowania,ile
próbujewskazać,żewewnioskowaniachlogicznych,przynajmniejtych,któresączęściąfilozofii,awięc
wchodząwzakressztukimiłości,obecnajestniepewnośćtego,którydoskonalezdajesobiesprawę,że
nawetnajwiększewysiłkiniewystarczą.Wyczekiwanienałaskę,skinienieprawdy,którawkońcubędzie
mogłanamsięukazaćtylkowtedy,gdytegozechcesama.Zabezpieczaniepozycjiiszukaniewewniosko-
waniugruntuprzypominaraczejtego,który,odrzuconyprzezwybrankęserca,idziedowybrankinumer
dwa.Miłośniksięwmiłościoddaje,azatemwszystkodlamiłościtraci.Choćoczywiście,całasztuka
uwodzenia,wktórejpoczesnemiejscezajmująwieczysteregułypoprawnegownioskowania,jestsama
wsobienieuniknionymprzecieżprzejawemmiłości.
63Platon,Polityk294a-c.Zob.:Platon,PrawaIX875c-d:Kiedypojawisiękrólniebędąpo-
trzebneprawaitymsamymniebędąpotrzebnePrawaPlatona.PrzynajmniejPrawaPlatonaniebędą
potrzebnewtensposób,wjakisąpotrzebnedozałożeniaMagnezji.Kahn(2021:392-293)przyjmuje,
żemiastoopisanewPrawachprzedstawianejestjakodrugieznajlepszychdlategowłaśnie,żeoparte
jestnaprawie,anienawiedzy.Aleodprawniemaucieczki,mówiącinaczej:państwo,którezpraw
zrezygnuje,upadnie.TutajKahndoszukujesięewolucji,czyrewolucjinawetplatońskichpoglądów,
doskonaływładcabowiemokazujesiębogiem,zostaje,jakmówiKahn,przesuniętywsferęidealną,
azatemtrudnoonimmówićwobrębiepolityki.Niewiem,czymusimywchodzićwsferęidealną.Jeśli
króljestkimśponadprawem,jegosposóbbycianiemożebyćujętywobrębiestanowieniapraw(nie
wtymznaczeniukróljestponadprawem,żejaktyranprawałamie,alewtymznaczeniu,żejestlepszy
niżprawo,chociażbywtymlepszy,żejestprawemżywym,któregonietrzebaprostować).Nawetjeśli
przyjąć,żewładzapsujenawetnajlepszych(zob.:PrawaIV713c;Zygmuntowicz2011:76),topo-
zostajeprzecieżtenmoment,wktórymdobrywładcajeszczezepsutyniejest.Czyjestwtedylepszym
władcąaniżeliprawa?Zdajesię,żejest.Jaksięzatemwinienzachować?Platondysponujeprzykładem
sobieprzecieżbardzobliskim.Solon.Wodpowiednimmomenciepowinienodejść,pozostawiającpo
sobieprawa.
64Arystoteles,Etykanikomachejska1137a31-1138a3.
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
