Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2010Początkiibudowawładztwazakonukrzyżackiego(1226–1309)
59
redagowanetakżenapodstawieprzywilejukruszwickiego.Oilebowiemwpiśmie
papieżaz18I1230r.mowajestotym,żeKonradnadałKrzyżakomto,cozziemi
Prusówzdołajązdobyć,otylewpiśmiez12IX1230r.stwierdzono,żeksiążę
nadałimto,co„wziemipoganzdołajązająć”22.Toostatniesformułowaniejest
podobnedofragmentudokumentukruszwickiego23.Wpiśmiez12IXjestmowa
otym,żepoganomniebyliwstanieprzeciwstawićsięchrześcijaniewPrusach
orazksiążęaletenchybawswojejziemi,aniewPrusach24.Wprzywilejukrusz-
wickimwspominasięonajazdachpogannaziemieKonrada.Nasuwasiędomysł,
żepassusonajazdachpoganwpiśmiez12IXjestkompilacjąinformacjizjakie-
goślistuksięciaorazzdokumentukruszwickiego.Pismoz12IXzawierawiado-
mośćotym,Konradżywiprzekonanie,żezapośrednictwembraciZakonu
przejawiasiędziałanieprawicyBożej;tasamamyśljestzawartawnarracjido-
kumentukruszwickiego.Zatemistniejąprzesłanki,abysądzić,żedokumentkrusz-
wickimógłbyćsporządzonywpoł.1230r.iżerównieżnajegopodstawiepapież
redagowałpismoz12IX1230r.
Dlaocenyautentycznościprzywilejukruszwickiegoniebezznaczeniaźró-
dłapóźniejsze.Naprzykładwprzywilejuchełmińskimz1233r.,wystawionym
przezKrzyżakówwzwiązkuzlokacjąChełmnaiTorunia,brakjestokreślenia
granic„ziemichełmińskiej”nawzórtego,copodanowprzywilejukruszwickim.
Dopierowdrugiejredakcjiprzywilejuchełmińskiego,z1251r.,mówisięoob-
szarze(tj.oziemichełmińskiej)wyznaczonymrzekamiWisłą,OsąiDrwęcą25.
ZkoleinamocyugodyzawartejmiędzyKrzyżakamiaKonrademw1235r.przy-
znanoim,powołującsięnajakieśprzywilejeksięcia,całeterytoriumchełmińskie
wobrębierzekDrwęcyiOsy26.NatomiastogranicynaWiśleniematutajani
budy,EpilogdyskusjiopoczątkachZakonuKrzyżackiegowziemichełmińskiejiwPrusach,w:idem,
StudiakrytyczneopoczątkachZakonuKrzyżackiegowPrusachinaPomorzu,Poznań2007,
s.271nn.(pracataukazałasięjużponapisaniuniniejszegotekstu).
22PUBI/172,80:[ł]quicquiddeterra[ł][PrutenorumM.D.][ł]poteritisobtinere[ł],
[ł]quicquidfratresvestriinterrapaganorumpoterintobtinere[ł].
23PUBI/178:[ł]quicquiddepersonisvelbonis[ł]adipiscipotuerint[ł].
24Por.T
.Jasiński,Uwagioautentyczności,s.229nn.
25Przywilejchełmiński1233i1251,wyd.K.Zielińska-Melkowska,Toruń1986,s.38–39§4.
ważnąokolicznośćpomijaD.Sikorski,Przywilejkruszwicki,s.79nn.,któryuważa,żedokument
kruszwickijestautentycznyizostałspisanywtrzecimkwartale1233r.,przedwystawieniemprzez
Krzyżakówprzywilejuchełmińskiego(28XII1233r.).UprawnieniawładczeZakonuwziemi
chełmińskiejzawartewprzywilejuchełmińskimmiałymiećpodstawęprawnąwdokumencie
kruszwickim.Innąprzesłankązadatowaniemdokumentukruszwickiegona1233r.mabyć,
zdaniemD.Sikorskiego,okoliczność,żedominujewnimpoglądokrucjacie(anieomisjipo-
kojowej),copasujedosytuacjiw1233r.,kiedytodoszłodokrucjatyprzeciwPrusom(zimą
1233/1234r.);wiązałasięztymlikwidacjamisjicysterskiejinowymodelchrystianizacjipropa-
gowanyprzezZakon,czemusprzyjałoprzetrzymywaniebiskupaChrystianawniewoliuPrusów
(odpoł.1233r.).Trzebajednakpamiętać,żejużw1230r.papieżwzywałdowyrwaniazrąk
Prusówichziemi,poczymwysłałszeregpismwzywającychdokrucjaty,por.S.Gougenheim,
GregorIX.ZdaniemD.Sikorskiegodokumentkruszwickizostałantydatowanyna1230r.,abyanu-
lowaćnadanieprzezChrystianaPrusKrzyżakomw1231r.;por.wzwiązkuztymprzyp.28.
26PUBI/1119.T
.Jasiński,Uwagioautentyczności,s.229nn.,jestzdania,żetendokument
świadczyoautentycznościprzywilejukruszwickiego.